Ο Θρήνος (ή πένθος)…
Άρθρο της Ψυχολόγου-Ψυχοθεραπεύτριας, Κατερίνας Γ. Τζιωρίδου.
(β΄ μέρος).
Ο θρήνος και το κοινωνικό περιβάλλον
Οι ηθικοί κανόνες της δυτικής κοινωνίας που ζούμε δυσκολεύουν το θρήνο και την έκφραση αυτού. Όταν ο θάνατος αφορά μέλος της οικογένειας, όλοι περιμένουν από εμάς να φανούμε δυνατοί και είτε να μην εκδηλώνουμε τα συναισθήματα μας, είτε να τα αφήνουμε να εκδηλωθούν για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα. Συχνά ακούμε παρηγορητικά λόγια όπως: „Η ζωή συνεχίζεται, ψηλά το κεφάλι. Πρέπει να το ξεπεράσεις“, „Ήταν πολύ γέρος/πολύ άρρωστος έτσι κι αλλιώς. Ο θάνατος τον λύτρωσε“. Όμως ακόμη κι αν κάποιος δείξει, ότι έχει ξεπεράσει σχετικά γρήγορα το πένθος του, ακούει σχόλια όπως: „Έβγαλε γρήγορα τα μαύρα, τον ξέχασε, άρα δεν τον αγαπούσε“. Η ένταση και η διάρκεια του πένθους γίνεται τότε απόδειξη αγάπης.
Η ελληνική κοινωνία, ωστόσο, και κατά κύριο λόγο στην επαρχία, καταφέρνει να διατηρεί τελετουργικά και έθιμα του πένθους, τα οποία λειτουργούν ιδιαίτερα θεραπευτικά. Τέτοια έθιμα είναι για παράδειγμα το ξενύχτι με τον αποθανόντα ή η συγκέντρωση των συγγενών στο σπίτι του. Αυτά τα τελετουργικά βοηθούν αυτόν που θρηνεί να βιώσει το πένθος του με έναν κοινωνικά αποδεκτό τρόπο. Τα τελετουργικά του πένθους έχουν εκτός των άλλων και χαρακτήρα προληπτικό. Εμποδίζουν την εκδήλωση έντονων καταθλιπτικών επεισοδίων ή άλλων ψυχοπαθολογικών καταστάσεων. Το να επιτρέπει κανείς τα συναισθήματα του θρήνου να αναδυθούν είναι ένα απαραίτητο κομμάτι της επεξεργασίας αυτού.
Η επεξεργασία του θρήνου
Η πορεία από τον θρήνο μέχρι την κατάκτηση μιας καινούριας εσωτερικής ισορροπίας διαρκεί από τρία μέχρι πέντε χρόνια. Για αυτό το λόγο θα είναι καλό να μπορούμε να αποδεχόμαστε τα συναισθήματα που αναδύονται σε αυτό το χρονικό διάστημα. Ας είμαστε δεκτικοί ακόμη και σε κάποιες „παράλογες“ συμπεριφορές, όπως το να παίζει όλη τη νύχτα το ράδιο ή η τηλεόραση, καθώς αυτό απαλύνει κάπως το έντονο συναίσθημα της μοναξιάς.
Ο πόνος δεν καταπνίγεται με χάπια ή αλκοόλ. Τουλάχιστον όχι για περισσότερες από τέσσερις εβδομάδες. Ένα ημερολόγιο όπου θα καταγράφουμε όλα τα συναισθήματα απόγνωσης, εγκατάλειψης και μοναξιάς μπορεί να βοηθήσει πιο αποτελεσματικά. Ας μιλήσουμε με πρόσωπα της εμπιστοσύνης μας για τα συναισθήματα μας. Μπορούμε να πούμε, τι νοιώθουμε χρησιμοποιώντας παρομοιώσεις ή μεταφορές. Ή να περιγράψουμε μια εικόνα που στη φαντασία μας τη συνδέουμε με αυτό που νοιώθουμε. Μια εξίσου καλή διέξοδος είναι η ενασχόληση με δημιουργικές δραστηριότητες, όπως ζωγραφική, πηλός, χειροτεχνίες με διάφορα υλικά. Όσο κι αν φαντάζει „άτοπο“ μια τέτοια ενασχόληση ανοίγει δρόμο για να εκφραστούν τα συναισθήματα του θρήνου.
Σημαντικό είναι τον πρώτο καιρό του πένθους να μην πάρουμε σημαντικές αποφάσεις, όπως μετακόμιση, πώληση σπιτιού, παραίτηση από τη θέση εργασίας. Ένα μικρό καθημερινό πρόγραμμα θα βοηθήσει στη διαχείριση των καθημερινών υποχρεώσεων. Εξίσου σημαντικός είναι ο προγραμματισμός δραστηριοτήτων για τα σαββατοκύριακα. Η μεγαλύτερη έξαρση καταθλιπτικών επεισοδίων παρουσιάζεται συνήθως στη διάρκεια των σαββατοκύριακων, όπου οι καθημερινές ασχολίες εκλείπουν, οπότε και το αίσθημα μοναξιάς γίνεται πιο δυσβάσταχτο.
Το σώμα μας χρειάζεται εξίσου τη φροντίδα μας, ακόμη κι αν σε περίοδο πένθους φαντάζει να είναι το τελευταίο για το οποίο θέλουμε να ενδιαφερθούμε. Χρήσιμη και απαραίτητη είναι μια εξισορροπημένη διατροφή με προϊόντα ολικής άλεσης, σαλάτες, φρούτα και λαχανικά. Επίσης συνίσταται συμπληρωματική πρόσληψη βιταμινών Β, C και Ε, όπως επίσης και μαγνήσιο. Η σωματική εκτόνωση είναι σημαντική. Περπάτημα στη φύση μακριά από το θόρυβο της πόλης βοηθάει το σώμα να χαλαρώσει.
Η επεξεργασία του θρήνου είναι σαν την ορειβασία. Ξεκινάει κανείς από τους πρόποδες του βουνού και ανεβαίνει σιγά σιγά μέχρι να φτάσει στην κατάκτηση ενός νέου προσανατολισμού στη ζωή του. Το μόνο σίγουρο σ΄ αυτή την πορεία είναι, ότι ο σύντροφος, συγγενής ή αγαπημένος φίλος που έχει φύγει θα μείνει για πάντα στο μυαλό και την καρδιά. Η θύμηση του θα γίνει με το πέρασμα του χρόνου λιγότερο επώδυνη και ο θρήνος θα έχει ακολουθήσει μια φυσιολογική και υγιή διαδρομή.
(πηγή: J. William Worden, Grief Counseling and Grief Therapy,
© 2009 Springer Publishing Company)
ΔΕΙΤΕ ΚΑΙ ΑΥΤΟ [κλικ στην εικόνα].
Ο Θρήνος (ή πένθος)… (α΄ μέρος)
Φωτογραφικό υλικό
