Παραστάσεις – Ταινίες – Σειρές
Πέρα από αυτό που βλέπεις
(Κάθε Δευτέρα, Τετάρτη & Παρασκευή)
Δυο αδέλφια, η Μαρία και ο Σάββας, που αποφεύγουν να μιλήσουν γιατί αν το κάνουν θα πουν αλήθειες, που θα πληγώσουν και θα ενεργοποιήσουν παλιά τραύματα και ανοιχτούς λογαριασμούς. Πόση αλήθεια υπάρχει τελικά σε μια οικογένεια της οποίας τα μέλη φοβούνται να μιλήσουν ανοιχτά μεταξύ τους;
Γράφει η Νέλη Βυζαντιάδου για την Κουλτουρόσουπα.
.
Το ζέσταμα
Δυνατός τίτλος σκεφτόμουν την ώρα που κατέβαινα τα σκαλιά για να μπω στην αίθουσα του θεάτρου Αμαλία. Αντικρίζοντας το σκηνικό άρχισα ήδη να φαντάζομαι τις σκηνές που θα ζωντάνευαν σε λίγη ώρα μπροστά στα μάτια μου. Ένα στρωμένο τραπέζι. Ένα τραπέζι έτοιμο να καλωσορίσει τους ανθρώπους που θα μαζευτούν γύρω του. Ένα τραπέζι που θα γίνει αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας αλληλεπιδράσεων. Ήμουν πραγματικά πολύ περίεργη για την οικογενειακή συγκέντρωση που θα παρακολουθούσα.
Η δράση
Με το που ανέβηκαν οι 4 ηθοποιοί στη σκηνή έφερα στο μυαλό μου αναρίθμητες οικογενειακές συγκεντρώσεις που πραγματοποιούνται σε σπίτια κάθε μέρα, κάθε εβδομάδα, κάθε μήνα, κάθε χρόνο, κάθε εποχή. Συγκεντρώσεις που καταλήγουν ευχάριστα. Και άλλες που καταλήγουν δυσάρεστα. Και άλλες πάλι που διακόπτονται απότομα. Γιατί η κοινωνία διαθέτει εκπλήξεις, όπως λέει και ξαναλέει ο Ταρζάν που είναι ένας πρώην φυλακισμένος και συγκρατούμενος του Σάββα, του φονιά. Κι είναι πολλές οι εκπλήξεις που μπορεί να γευθεί κανείς σε μια οικογενειακή συγκέντρωση.
Αμηχανία, βλέμματα που κρύβουν ανησυχία, υπονοούμενα και χίλιες δυο ενδείξεις μιας μη λεκτικής επικοινωνίας που είναι όμως τόσο φλύαρη γιατί έχει να πει πολλά και να αποκαλύψει άλλα τόσα σε έναν παρατηρητικό θεατή. Τόσο ο Σάββας όσο και η Μαρία, η αδελφή του, αποφεύγουν τη μεταξύ τους επικοινωνία γιατί αν αποφασίσουν να μιλήσουν έξω από τα δόντια θα πουν αλήθειες που θα πληγώσουν και θα ενεργοποιήσουν παλιότερους λογαριασμούς, που όπως φαίνεται έχουν μείνει ακόμη ανοιχτοί. Προτιμούν λοιπόν να μιλούν για οτιδήποτε άλλο παρά για αυτό που τους απασχολεί. Προτιμούν να αφήνουν τους άλλους δύο συνδαιτημόνες, τον Ταρζάν και το Γιάννη, τον άντρα της Μαρίας, να μιλούν μεταξύ τους για να καλύψουν το κενό που χάσκει απροκάλυπτα ανάμεσα στα δυο αδέλφια. Ένα κενό που φανερώνει την ποιότητα της σχέσης τους. Ένα κενό που μαρτυρά την ιστορία αυτής της αδελφικής σχέσης.
Ο Σάββας ήταν ο εκλεκτός και ξεχωριστός γιος της μάνας. ‘Ο κανακάρης της’ όπως θα πει χαρακτηριστικά η αδελφή του. Ήταν το παιδί που μπορούσε να κάνει οτιδήποτε, ακόμα και φόνο, χωρίς να δεχθεί την οργή της μητέρας του. Ίσα ίσα η μητέρα του ήταν πάντα πρόθυμη να δικαιολογεί τα λάθη του που έτσι κι αλλιώς δεν έβλεπε ως λάθη. Ήταν έτοιμη να καλύψει τις πιο αποτρόπαιες πράξεις προκειμένου να σώσει το παιδί της. Κι εκείνος ήταν έτοιμος να βουτήξει τα χέρια του στο αίμα, όπως και έκανε, προκειμένου να μην αφήσει κανέναν να λερώσει τη μητέρα του. Γιατί για τον Σάββα η μητέρα του ήταν μια αγία. Ήταν μια γυναίκα που είχε μόνο πλεονεκτήματα. Ήταν μια γυναίκα που θυσιαζόταν για να μεγαλώσει τα παιδιά της. Βυθισμένος στο σκοτάδι της άρνησης και της εξιδανίκευσης ο Σάββας έτσι όπως συμβαίνει με χιλιάδες άλλους ενήλικες γύρω μας. Ενήλικες που αρνούνται να δουν τη σκοτεινή πλευρά του γονιού τους. Ενήλικες που κρατούν τη γονεϊκή φιγούρα εξιδανικευμένη γιατί μόνο έτσι βολεύει να την έχουν μέσα τους. Λες και θα καταρρεύσει ο κόσμος ολόκληρος αν σκεφτούν κάτι αρνητικό για το γονιό τους. Λες και θα γκρεμιστεί η σχέση τους αν ξεστομίσουν ένα παράπονο. Λες και θα αποδιοργανωθούν οι ίδιοι αν τολμήσουν να ονοματίσουν ένα μειονέκτημα.

Κι όσο άκουγα τον Σάββα να συνεχίζει να πλέκει το εγκώμιο της μητέρας του, η οποία προφανώς είχε κάνει πολλά λάθη με πρώτο και καλύτερο την εμφανέστατη διάκριση ανάμεσα στα δυο παιδιά της και τη Μαρία από την άλλη να την αποκαθηλώνει μιλώντας και για το άλλο της πρόσωπο, τόσο σκεφτόμουν τη συμβολή της οικογένειας στο ποιοι είμαστε και στο πώς έχουμε διαμορφωθεί. Γιατί το μόνο σίγουρο είναι πως οτιδήποτε συμβαίνει στην οικογένειά μας, επηρεάζει τη ζωή μας. Οι σκελετοί που θα βρούμε στο ντουλάπι είναι κι αυτοί που εξηγούν τα φαινόμενα μέσα σε μια οικογένεια στο εδώ και τώρα. Ό,τι έγινε στο παρελθόν της οικογένειας, στοιχειώνει το παρόν της. Όσα μυστικά μένουν μυστικά, απειλούν την ασφάλεια στις ενδοοικογενειακές σχέσεις. Κι όσο απειλείται αυτή η ασφάλεια, τόσο πιο καλά κρυμμένα μένουν τα μυστικά. Κι όσο πιο καλά κρυμμένα μένουν τα μυστικά της οικογένειας, τόσο πιο ανειλικρινείς γίνονται οι άνθρωποι μεταξύ τους. Κι όσο πιο ανειλικρινείς γίνονται οι άνθρωποι μεταξύ τους, τόσο μεγαλύτερη η ανασφάλεια που νιώθουν.
Και μετά άκουγα τη Μαρία που προσπαθούσε να ρίξει φως στη σκιά της μητέρας γιατί ήταν σημαντικό για αυτήν να πει όλη την αλήθεια. Κι όλη η αλήθεια δεν ήταν μόνο αυτό που πίστευε ο αδελφός της. Για την ίδια μάνα μιλούσε κι αυτή αλλά με διαφορετικό τρόπο. Γιατί η μάνα αυτή δεν ήταν μόνο αγία. Ήταν και βρώμικη. Δεν ήταν μόνο δίκαιη. Ήταν και άδικη. Δεν ήταν μόνο τρυφερή. Ήταν και σκληρή. Κι αυτήν την αλήθεια, την άλλη αλήθεια, όφειλε να τη μοιραστεί με τον αδελφό της έστω και τώρα. Την αλήθεια άλλωστε ήρθε να μάθει ο Σάββας και την αλήθεια πνιγόταν να ομολογήσει η Μαρία. Την αλήθεια που εκείνος υπέθετε κι εκείνη γνώριζε. Την αλήθεια που εκείνος ήθελε απλώς να επιβεβαιώσει κι εκείνη ποθούσε να βγάλει από μέσα της. Για να μπορέσει όμως να ειπωθεί και να ακουστεί η αλήθεια έπρεπε να νιώσουν ασφαλείς. Και για να νιώσουν ασφαλείς έπρεπε να κάνουν την αρχή στην επικοινωνία. Γιατί όλη την ώρα που έμεναν σιωπηλοί, διαιώνιζαν το πρόβλημα. Το πρόβλημα που υπήρχε μεταξύ τους από τότε που ήταν παιδιά. Το τραύμα της απόρριψης που βίωνε η Μαρία κάθε φορά που αντιλαμβανόταν πως δεν υπήρχε για τη μητέρα της. Δεν υπήρχε κανείς άλλος για τη μητέρα της παρά μόνο ο γιος της. Ο γιος της ο φονιάς. Κι όσο το τραύμα αυτό μεγάλωνε, ο πόνος φούντωνε. Κι όσο ο πόνος φούντωνε, δυνάμωνε η επιθυμία της για εκδίκηση. Κι όσο δυνάμωνε η επιθυμία της για εκδίκηση, τόσο πιο έτοιμη ήταν να προδώσει τον αδελφό της. Γιατί μόνο έτσι θα τιμωρούσε την απορριπτική μητέρα της. Μόνο αν έκανε κακό σε αυτόν που ήταν ο ‘κανακάρης’ της και για τον οποίο ήταν έτοιμη να κάνει τα πάντα.
Από τη μια το τραύμα της απόρριψης κι από την άλλη το τραύμα της προδοσίας. Προδομένος ένιωσε ο Σάββας όταν διαπίστωσε πως οι υποψίες του ήταν βάσιμες. Η ίδια του η αδελφή τον είχε προδώσει γιατί απλούστατα το ζήλευε. Και μάλιστα δεν ήταν ζήλια αυτό που ένιωθε μέσα της. Φθόνος ήταν. Φθονούσε την προσοχή που αυτός έπαιρνε από τη μητέρα τους. Φθονούσε την αγάπη που μοιραζόντουσαν μάνα και γιος. Φθονούσε γιατί είχε πονέσει πολύ. Γιατί όταν ήταν μικρό κοριτσάκι μοιραζόταν τη μητέρα της με τους εραστές που εκείνη έφερνε στο σπίτι χωρίς ίχνος ντροπής. Πονούσε και φθονούσε γιατί η μάνα που θα έκανε τα πάντα για να σώσει το γιο της το φονιά, δεν έμπαινε καν στον κόπο να αναλογιστεί πώς μπορεί να ένιωθε ένα μικρό κοριτσάκι όταν άκουγε τα βογγητά της και έβλεπε τους εραστές να μπαινοβγαίνουν μέσα στο σώμα της και μέσα στο σπίτι τους.

Κι όσο τα δυο αδέλφια ταξίδευαν πίσω στο χρόνο σκαλίζοντας αναμνήσεις και πληγές, ο Γιάννης, ο άντρας της Μαρίας, εξακολουθούσε να ακούει ξαφνιασμένος έτσι όπως ξαφνιασμένος είναι κάθε παρατηρητής που βλέπει απ’ έξω μια οικογένεια και τη δομή της. Κι ίσως να προβληματιζόταν κι αυτός, όπως κι εγώ, για το πόσο αυθεντικές ήταν τελικά οι σχέσεις στην οικογένεια καταγωγής της γυναίκας του. Πόση αλήθεια υπάρχει άραγε σε μια οικογένεια της οποίας τα μέλη φοβούνται να μιλήσουν ανοιχτά μεταξύ τους; Πόση αλήθεια υπάρχει όταν τα μέλη της συμφωνούν μεταξύ τους γιατί φοβούνται τι θα συμβεί αν διαφωνήσουν; Πόση αλήθεια υπάρχει όταν οι γονείς τρέμουν στην ιδέα μιας σύγκρουσης μεταξύ των παιδιών τους όταν οι ίδιοι έχουν κάνει τα αδύνατα δυνατά για να σπείρουν τη διχόνοια ανάμεσα στα δυο αδέλφια με τις αδικίες τους και τις διακρίσεις τους; Και τελικά τι ορίζουμε ως καλή, βαθιά και ουσιαστική σχέση δυο αδελφών;
Όσο για τον Ταρζάν, τον συγκρατούμενο του Σάββα του φονιά, δεν ήταν τίποτε άλλο παρά η φωνή της αλήθειας που προσπαθούσε να αφυπνίσει τόσο τους συμπρωταγωνιστές του όσο και όλους εμάς που ήμασταν εκεί για αυτά που συμβαίνουν γύρω μας και κάνουμε ότι δεν υπάρχουν. Η φωνή του Ταρζάν ήταν η φωνή που έδινε λόγια στα κακώς κείμενα που αρνούμαστε να δούμε για να μη χρειαστεί να αναλάβουμε τις ευθύνες μας απέναντι σε αυτά που θα δούμε. Έτσι κι αλλιώς η κοινωνία διαθέτει πολλές εκπλήξεις.

Το κλείσιμο
Όσο δυνατό ήταν το ξεκίνημα, άλλο τόσο δυνατό ήταν και το κλείσιμο. Τουλάχιστον για μένα. Κι η δύναμη του κλεισίματος ήρθε με το όριο που μπήκε από το Γιάννη, τον άντρα της Μαρίας. Ήταν αυτός που βρήκε τη δύναμη να διώξει από το σπίτι αλλά και από τη ζωή της γυναίκας του τον αδελφό της. Αυτό συμβαίνει σε πολλές ακόμα οικογένειες, σκεφτόμουν επιστρέφοντας σπίτι. Όταν δυσκολεύεται κάποιοςνα βάλει όρια στον αδελφό του, αναλαμβάνει ο ‘ξένος’ που τα καταφέρνει σίγουρα καλύτερα αρκεί να του το επιτραπεί.
.
-Πληροφορίες για τη παράσταση θα βρείτε εδώ και βίντεο εδώ
.
“Μαθήματα στη γλώσσα της αγάπης”:
(πληροφορίες και online αγορά, εδώ)

.
..
Ακολουθήστε το Kulturosupa.gr στα social media