Κάτω τα χέρια από το ΝΕΡΟ, ανεύθυνοι!
Γράφει η γεωπόνος Πίτσα Στασινοπούλου.
Επιθετικός ίσως ο τίτλος αλλά τον ασπάζομαι πλήρως! Είναι αλήθεια ότι από τότε που είχα την εξαιρετική τύχη ενός δημόσιου βήματος για έκφραση και προτείνοντας οικολογική στήλη, το κατ’ εξοχήν οικολογικό θέμα «ιδιωτικοποίηση του νερού» με τριβέλιζε βασανιστικά, περιμένοντας την κατάλληλη συγκυρία για να… ξεσπάσω! Σκόπευα να το κάνω παραμονές του σχετικού δημοψηφίσματος που θα διενεργηθεί παράλληλα με τις δημοτικές εκλογές στη Θεσσαλονίκη, αλλά η χθεσινή «Παγκόσμια Ημέρα του Νερού» στις 22 Μαρτίου με έβαλε σε… μέγα πειρασμό και ενέδωσα! Βέβαια ένα τόσο μεγάλο θέμα δεν κάνει καθόλου περιττή μια επιπλέον «υπενθύμιση» πριν την κάλπη του Μάη…
.
Δεν θα μιλήσω για τα αυτονόητα περί της «πηγής της ζωής», δεν θα καταφύγω σε λυρισμούς και ευαισθησίες, δεν θα απευθυνθώ στο εύκολο θυμικό σου φίλε αναγνώστη, αλλά στην ΛΟΓΙΚΗ σου με στοιχεία και επιχειρήματα. Και πριν από όλα, ελπίζω να συμφωνούμε καθολικά, ως αναγκαία βάση της συζήτησης, ότι μιλάμε για ΔΗΜΟΣΙΟ ΑΓΑΘΟ και όχι ΕΜΠΟΡΕΥΜΑ και να αντιλαμβανόμαστε όλοι την τεράστια διαφορά. Ότι ένα τέτοιο αγαθό αφορά όλους τους πολίτες αδιακρίτως χωρίς την παραμικρή εξαίρεση και μάλιστα στον κρισιμότερο τομέα όλων, αυτόν της επιβίωσης και της δημόσιας υγείας. Δεν πρόκειται δηλαδή για αγαθό που επιλεκτικά έχουν ανάγκη κάποιοι ώστε να το αγοράσουν, εφόσον έχουν τη δυνατότητα. Κι αφού συνεννοηθήκαμε στα αυτονόητα, ας πάμε εν συντομία στο ιστορικό των ιδιωτικοποιήσεων του νερού παγκόσμια, να δούμε… τι παίζει:
ΒΡΕΤΤΑΝΙΑ: Από τις πρώτες ευρωπαϊκές χώρες που προχώρησαν σε ιδιωτικοποίηση της ύδρευσης το 1989 και στα πρώτα 9 χρόνια οι αυξήσεις των τιμολογίων του νερού έφθασαν το 50%! Χρεώνοντας ακόμη και την… ανοικτή κάνουλα ενώ υπήρχε διακοπή νερού!
ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ: Το 1993, με πίεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, η εκμετάλλευση του νερού δόθηκε σε ιδιωτικές εταιρείες (Suez – Aquas de Barcelona) με αποτέλεσμα η τεράστια αύξηση της τιμής του να πλήξει σοβαρά τον φτωχό πληθυσμό. Οι εταιρείες τήρησαν μόνο το 45% των υποχρεώσεων της σύμβασής τους, μείωσαν δραστικά τα έξοδα συντήρησης, ενώ επεξεργαζόταν μόνο το 12% των λυμάτων και τα υπόλοιπα κατέληγαν αυτούσια στα ποτάμια. Το 2005 που η κρίση καθιστούσε αδύνατη την πληρωμή των υπέρογκων λογαριασμών, οι εταιρείες έκριναν ασύμφορη την παραμονή τους και αποσύρθηκαν, αναλαμβάνοντας εκ νέου το κράτος, το οποίο όμως είχε να αποκαταστήσει τεράστιες ζημιές και ελλείψεις.
Ν. ΑΦΡΙΚΗ, ΤΑΝΖΑΝΙΑ: Η ιδιωτικοποίηση του νερού είχε ως συνέπεια την τρομερή εξάπλωση επιδημίας χολέρας στις φτωχές συνοικίες, λόγω ελλιπέστατης συντήρησης και αύξησης τιμών, αναγκάζοντας τους κατοίκους να πίνουν μολυσμένο νερό εκτός δικτύου ύδρευσης.
ΓΑΛΛΙΑ: Από το 1985 που ο Δήμος Παρισιού συνεργαζόταν με τις εταιρείες Suez και Veolia, αποφάσισε το 2008, κρίνοντας ασύμφορη τη συνεργασία και λόγω σοβαρών προβλημάτων ποιότητας και τιμής του νερού, να διακόψει τις συμβάσεις. Ίδρυσε δημοτική εταιρεία νερού (Eau de Paris) εξοικονομώντας 35 εκ ευρώ / χρόνο και επιτυγχάνοντας μείωση της τιμής του κατά 8%.
ΓΕΡΜΑΝΙΑ: Σε όλη τη χώρα, εκτός Βερολίνου, οι υπηρεσίες ύδρευσης ανήκουν στο δημόσιο.
ΟΛΛΑΝΔΙΑ: Με νόμο που ψηφίστηκε το 2004, η χώρα κήρυξε παράνομη κάθε συμμετοχή ιδιώτη σε υπηρεσίες ύδρευσης.
ΙΤΑΛΙΑ: Τον περασμένο Ιούνιο διενεργήθηκε δημοψήφισμα για την ιδιωτικοποίηση του νερού, όπου το 95% (!) των πολιτών ψήφισε «κατά».
ΒΟΛΙΒΙΑ: Το 1998 το ΔΝΤ παραχώρησε δάνειο με την υποχρέωση ιδιωτικοποίησης (και) του νερού, με συνέπεια οι υπέρογκες αυξήσεις της τιμής του να προκαλέσουν φοβερές ταραχές και συγκρούσεις με 7 νεκρούς. Το κράτος αναγκάστηκε να επανακρατικοποιήσει το νερό, αλλά υποχρεούται βάσει ρήτρας να καταβάλλει αποζημίωση στην εταιρεία (Bechtel) 25 εκ. δολλάρια!
Και για να μη το… κουράζουμε πολύ, σήμερα παγκόσμια, το 90% των υπηρεσιών ύδρευσης σε μεγαλουπόλεις ανήκει στο ΔΗΜΟΣΙΟ, ενώ στις ΗΠΑ μόνο το 13% από αυτές ανήκει σε ιδιώτες! Σύμφωνα δε με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, μόνο το 2006, εξαιτίας ακύρωσης συμβολαίων ή εμφάνισης σοβαρών προβλημάτων, σημειώθηκε μείωση της τάξης του 32% στα συμβόλαια ύδρευσης. Δεν είναι τυχαίο ότι η πολυεθνική – κολοσσός στον τομέα, η Suez, έκανε εντυπωσιακή στροφή και αντί της ασύμφορης πώλησης νερού, δραστηριοποιείται πλέον στην παροχή «υπηρεσιών ύδρευσης», στον τομέα της τεχνολογίας και των εγκαταστάσεων. Αποδεδειγμένα λοιπόν, βάσει της διεθνούς εμπειρίας χρόνων, η παραχώρηση του νερού σε ιδιώτες, όχι μόνο δεν έλυσε προβλήματα αλλά δημιούργησε μεγαλύτερα και σοβαρότερα, οδηγώντας σε πλήρη αποτυχία την πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων στον συγκεκριμένο τομέα.
.
Κι ας έρθουμε στην ελληνική περίπτωση. Όπου η τρόϊκα μέσω του μνημονίου, επέβαλλε αποκρατικοποιήσεις, ζητώντας μεταξύ άλλων, την πώληση σε ιδιώτες της πλειοψηφίας ΕΥΑΘ και ΕΥΔΑΠ που σήμερα κατέχει το Δημόσιο, αναθέτοντας μάλιστα το μάνατζμεντ σε ιδιώτη. Το κράτος προχώρησε σε υπαγωγή των δύο εταιρειών στο ΤΑΙΠΕΔ (Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας Δημοσίου) προκειμένου να προχωρήσει η αποκρατικοποίηση, ενώ πλήθος φορέων και εργαζόμενοι στις εταιρείες αντέδρασαν δυναμικά, καταφεύγοντας στο ΣτΕ, το οποίο φέρεται να ακυρώνει την μεταφορά των εταιρειών στο ΤΑΙΠΕΔ, οπότε εν αναμονή της οριστικής απόφασης, το θέμα της ιδιωτικοποίησης θα επανεξεταστεί. Στην αισιόδοξη αυτή εξέλιξη συνηγορούν οι δηλώσεις του αρμόδιου Ευρωπαίου Επίτροπου Μισέλ Μπαρνιέ, σύμφωνα με τον οποίο « η ιδιωτικοποίηση του πόσιμου νερού, δεν ήταν ποτέ στις προθέσεις της Ε.Ε. και δεν μπορούμε να αγνοούμε τις αντιδράσεις τόσο πολλών πολιτών», κατόπιν βέβαια των εντονότατων κινητοποιήσεων και συλλογής υπογραφών πανευρωπαϊκά.
.
Τα ανωτέρω δεδομένα, πέραν της ενημέρωσης, αποτελούν βέβαια εξαιρετική… τροφή για σκέψεις! Εντελώς αυτονόητες, απαλλαγμένες από κομματικές αποχρώσεις ή μικροπολιτικά συμφέροντα, αυτό που λέμε «κοινή λογική». Ας το δούμε σαν κουίζ για να το… ελαφρύνουμε.
Ποιος είναι ο στόχος και εν τέλει ο λόγος ύπαρξης μια ιδιωτικής εταιρείας (εδώ «ύδρευσης»);
1. Η άρτια εξυπηρέτηση της κοινωνίας, αυτό που αποκαλούμε «κοινωνικό καλό»
2. Η ευαισθησία απέναντι στον πολίτη και η παροχή υψηλής ποιότητας αγαθού.
3. Η μέριμνα για τις ευπαθείς και ευάλωτες ομάδες πληθυσμού.
4. Το Κέρδος.
Ξέρω βέβαια ότι ούτε καν σου πήγαινε το μυαλό στο 4ο , αλλά το πρόσθεσα, έτσι… για να έχεις ποικιλία επιλογών! Πάντως, αν παραδόξως ή εντελώς στην τύχη, το επέλεξες ως «σωστή» απάντηση, μπορεί να… εκπλαγείς αλλά… ΝΑΙ, πέτυχες διάνα!!! Και με ποιους τρόπους μια ιδιωτική εταιρεία επιτυγχάνει τον μοναδικό της στόχο, την αύξηση του ΚΕΡΔΟΥΣ της; Μα με τα… αυτονόητα: α) αυξάνοντας τις τιμές, β) απολύοντας εργαζομένους και επαναπροσλαμβάνοντάς τους μέσω ενδιάμεσων εταιρειών με χαμηλότερες αμοιβές και ανύπαρκτη ασφάλιση, γ) μειώνοντας τα έξοδα συντήρησης των δικτύων, δ) προωθώντας την αύξηση της κατανάλωσης (σε μια εποχή που η εξοικονόμηση νερού είναι μείζον περιβαλλοντικό ζητούμενο). Χρειάζονται μήπως ειδικές αναλύσεις ή βαθιά φιλοσοφία για το «ηλίου φαεινότερο»; Αν όλο αυτό φίλε μου, εσύ το ακούς ως «βελτίωση» υπηρεσιών και όχι υποβάθμιση… είτε έχεις συγγενή στην τρόϊκα και σου έταξε κάτι, είτε μας κοροϊδεύεις, είτε έχεις σοβαρό πρόβλημα αντίληψης και να το κοιτάξεις!
Οπότε τί να υποθέσω, εγώ ο πολίτης με την απλή μου λογική για ένα κράτος που υιοθετεί επιταγές τροϊκανών, εντελώς παρωχημένες και καταδικασμένες ιστορικά σε παγκόσμιο επίπεδο; Όταν η πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων του νερού απέτυχε παταγωδώς δημιουργώντας τεράστια κοινωνικά αλλά και οικονομικά προβλήματα και η διεθνής τάση τη τελευταία δεκαετία είναι η επιστροφή της διαχείρισης του νερού στο δημόσιο; Πώς είναι δυνατόν η παροχή του πολύτιμου νερού «μου», να εξαρτάται από τις διαθέσεις και την πολιτική ενός ιδιώτη που μου το πουλάει ως εμπόρευμα; Που έχει τη δυνατότητα να το κοστολογεί με γνώμονα το κέρδος του και όταν αδυνατώ να πληρώσω τις παράλογες απαιτήσεις του να μου το κόβει, μαζί με τη ζωή και την υγεία μου; Για ποιο λόγο να ξοδέψει για την «αναβάθμιση» ενός «προϊόντος» εφόσον μειώνει το κέρδος του και εφόσον είναι μονοπώλιο; Επειδή με συμπονά και αντιλαμβάνεται την έννοια ενός δημόσιου αγαθού που μετέτρεψε σε ιδιωτικό και εμπορεύσιμο; Είναι ποτέ δυνατόν, οποιαδήποτε ιδιωτική εταιρεία στον κόσμο, από καταβολής καπιταλισμού, με μόνο (και λογικό) κριτήριο το κέρδος, να υποκαταστήσει την απαιτούμενη κοινωνική δικαιοσύνη μιας κρατικής; Και μάλιστα για το πρώτο ιεραρχικά αγαθό των ανθρώπων, το νερό! Που ως πολύτιμος φυσικός πόρος, ΟΦΕΙΛΕΙ να διαχειρίζεται από το κράτος με κοινωνικά και όχι οικονομικά κριτήρια κερδοφορίας, με θεσμικούς ελέγχους και δημόσια λογοδοσία.
.
ΝΑΙ, ξέρω ότι έχω να κάνω με ανεύθυνους, ανίκανους, ανεπαρκείς και ό,τι αρχίζει από «στερητικό α»… ‘Όμως έχω αδιαπραγμάτευτο και αναφαίρετο ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ να καταναλώνω το ΝΕΡΟ ως ΠΟΛΙΤΗΣ και όχι ως ΠΕΛΑΤΗΣ!!! Ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και μάλιστα καθοριστικό για την επιβίωση, δεν μπορεί ΠΟΤΕ να μετατραπεί σε προϊόν συναλλαγής και πηγή κέρδους για κανένα! Εύχομαι στις κάλπες του Μάη να ξεπεράσουμε το 95% του «όχι» των Ιταλών. Που μπορεί μεν ένα παρόμοιο δημοψήφισμα να μην έχει ισχυρό αντίκρισμα θεσμικά ή νομικά, έχει όμως τεράστιο σε πολιτικό επίπεδο και είναι μια καταγεγραμμένη «πιστοποίηση» της κοινής γνώμης, ως ντοκουμέντο με ισχύ «δια πάσαν χρήσιν»!
