«Το ταξιδιωτικό μου χνάρι»…
Γράφει η Ελένη Γιαννακίδου* για την Κουλτουρόσουπα (+photos)
.
Στα Νότια του Νομού Ηρακλείου διανύοντας μια απόσταση εβδομήντα και κάτι χιλιομέτρων φτάνει κανείς στα Μάταλα, παραλία χιλιοτραγουδισμένη και ξακουστή, αφενός για τη γεωμορφολογία της και, αφετέρου για την επιλογή της από τους Χίπις για τις διακοπές τους στη δεκαετία του 60 και την διοργάνωση των ομώνυμων φεστιβάλ τους. Κι είναι τότε η εποχή που οι νέοι της Αμερικής, ανάμεσά τους αρκετά πλουσιόπαιδα, αναζητούν τόπο για να εκφράσουν τα επαναστατικά τους συναισθήματα απέναντι στην εξουσία και το κοινωνικό κατεστημένο, τη βία και τον απολυταρχισμό των ισχυρών βρίσκοντας καταφύγιο στο απόκοσμο κι άγριας ομορφιάς τοπίο των Ματάλων.
Εκεί, κατασκηνώνουν μέσα στις λαξευμένες σπηλιές σ όλη την έκταση της πλαγιάς του βραχώδους βουνού και ερωτεύονται, τραγουδούν, υμνούν την ομορφιά της φύσης και των λουλουδιών, προβάλλουν συνθήματα κατά του Πολέμου στο Βιετνάμ και διανύουν τη δική τους Ιστορία ως κίνημα κάνοντας γνωστή την παραλία σ όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης.
Σ αυτόν τον τόπο δεν υπήρχε περίπτωση να μην πάμε. Φτάνοντας στην Κρήτη, αν και κουρασμένοι απ’ το ταξίδι με το πλοίο, αφήνουμε τα πράγματα στο κατάλυμά μας και ξεκινάμε για το παράξενο, ως προς τις αφηγήσεις που χούμε ακούσει και διαβάσει, μέρος των Ματάλων. Είναι τέλη Αυγούστου κι η θερμοκρασία πολύ υψηλή. Για να κατέβουμε τόσο νότια διασχίζουμε όλη την πεδιάδα της Μεσσαριάς. Η πεδιάδα αυτή ταΐζει σχεδόν όλη την Ελλάδα με τα κηπευτικά της προϊόντα. Δεξιά κι αριστερά βλέπουμε παντού θερμοκήπια, μεγάλες και δυνατές κατασκευές από ανθρώπους που φαίνεται πως επενδύουν πολύ στον αγροτικό τομέα. Σκέφτομαι πως όλες οι ντομάτες, αγγουράκια, πιπεριές κι άλλα που τρώμε τον Χειμώνα προέρχονται από δω κι είναι τόσο μεγάλο το πλήθος των θερμοκηπίων που αποτελούν πειρασμό για στάση και φωτογράφιση. Παράλληλα μ’ αυτά, συναντάμε και πλήθος ελαιώνων. Μαθαίνουμε από ντόπιους πως στην περιοχή αυτή παράγεται το περισσότερο ελαιόλαδο και μάλιστα πως εξάγεται σε μεγάλες ποσότητες. Αν κοντά σ αυτό βάλεις και τους τόνους κρασιού που παράγονται ετησίως μόνο για την εγχώρια κατανάλωση, δηλαδή την κατανάλωση στα ρακάδικα, στα πανηγύρια και στα εστιατόρια του νησιού, εύκολα συνειδητοποιούμε, γιατί από μόνη της η Κρήτη έχει πετύχει να ναι αυτάρκης σ όλα τα προϊόντα της: Ψάρι άφθονο, λαχανικά, κοπάδια και στάβλοι με κατσίκια κι αρνιά παντού.
Έχουμε την εντύπωση πως φτάνοντας στα Μάταλα θα αντικρίσουμε ένα μέρος απομονωμένο (κάνουμε σχεδόν δυόμισι ώρες να φτάσουμε) και έρημο. Πόσο έξω πέφτουμε. Τα δυο πάρκινγκ πριν το χωριό είναι γεμάτα από αυτοκίνητα και τουριστικά λεωφορεία, γι’ αυτό και αναγκαζόμαστε να σταθμεύσουμε κατά μήκος του δρόμου. Μπαίνουμε στο χωριό περπατώντας έναν μακρύ δρόμο γεμάτο μαγαζάκια με τουριστικά είδη και ρούχα. Στις κρεμάστρες φιγουράρουν φορέματα λουλουδάτα που παραπέμπουν σ άλλες εποχές αλλά και όμορφα καφτάνια. Ένας τύπος με ράστα καθισμένος οκλαδόν κάτω από έναν πλάτανο παίζει σαντούρι, ενώ δίπλα του μια τύπισσα φτιάχνει κοσμήματα κατά παραγγελία στον καθένα με σκοινί και πετράδια μπροστά στα μάτια του. Καθόμαστε να ξαποστάσουμε στο πρώτο καφενεδάκι κάτω απ’ τις τεράστιες μουριές. Τέλεια κατάσταση να πίνουμε τις λεμονάδες μας με ποικίλο ηλικιακά και εθνικά κόσμο γύρω μας.
Επιλέγουμε να στρίψουμε στο πρώτο στενάκι που βγάζει στην παραλία κι εκεί το θέαμα είναι εντυπωσιακό. Περνώντας ανάμεσα από ταβερνάκια ασφυκτικά γεμάτα από κόσμο βγαίνουμε στον κόλπο που’ ναι στο πέταλό του γεμάτο με μαγαζιά, ενώ στην παραλία ο κόσμος είναι αραγμένος είτε κάτω απ’ τα πλατιά πεύκα, ομολογώ πως αυτή την ποικιλία Πεύκου με μεγάλα γυρτά τεράστια κλαδιά που δίνουν ίσκιο σε μέτρα παραλίας δεν έχω ματαξαναδεί, ενώ, όσοι δεν προλαβαίνουν να τρυπώσουν για δροσιά την πέφτουν στην άμμο. Διαπιστώνω, έπειτα απ την πολυήμερη παραμονή μου στην Κρήτη, πως πρόβλημα για πρόσβαση ελεύθερη σε παραλίες δεν υπάρχει, γιατί στις ομορφότερες παραλίες του νησιού που βρίσκονται βασικά στον Νότο και βλέπουν στο Λιβυκό Πέλαγος συστημική οργάνωση τέτοια που όλα εμπορευματοποιούνται στον βωμό του τουριστικού κέρδους δεν παίζει, όπως δυστυχώς έχουμε εμείς στη Χαλκιδική. Υπάρχουν όλες οι επιλογές: Και ξαπλώστρες για την άνεση σου αλλά και ανεμελιά για ηλιοθεραπεία και ποτάκι στην άμμο με την πετσέτα σου.
Στα δεξιά αυτού του κόλπου δεσπόζει θεόρατος ο λευκός βράχος που στην πλαγιά του έχουν λαξευτεί σπηλιές. Στην Ρωμαϊκή περίοδο χρησιμοποιούνταν ως νεκροταφείο, σύνηθες φαινόμενο για την εποχή, αλλά το πλήθος των σπηλιών σε συνδυασμό με την ποικιλομορφία τους, άλλες είναι μονόχωρες, άλλες δίχωρες με ανοίγματα ως παράθυρα στους τοίχους και πολλές έχουν και πέτρινες κλίνες, καθιστά αυτόν τον αρχαιολογικό χώρο μοναδικό. Αυτή η μοναδικότητα επιβάλλει και τη φύλαξη και συντήρησή του, γι’ αυτό κι υπάρχει ένα μικρό φυλάκιο με ελληνική σημαία όπου ο υπάλληλος διορισμένος από την Εφορεία Αρχαιοτήτων του Νησιού κόβει τα εισιτήρια, μας δίνει και κάποιες πληροφορίες και φυλάττει τον χώρο
Οι σπηλιές είναι πεντακάθαρες, ενώ στην περιήγησή μας βλέπουμε και περίεργα θαμνώδη ενδημικά φυτά όπου με καρτελάκια αναγράφονται οι ονομασίες τους. Ανεβαίνοντας προς τα πάνω δυσκολεύουν τα μονοπάτια, οι πιο τολμηροί φτάνουν στην κορυφή. Το θέαμα ινσταγκραμικό. Να βλέπεις κάτω τον κόσμο να λιάζεται κι εσύ στην πλαγιά να κάνεις περιήγηση. Κάποιοι τολμηροί φεύγουν απ’ το περιφραγμένο φυλασσόμενο χώρο και κάνουν από ψηλά βουτιές, επικίνδυνο θαρρώ, μάλλον θα ξέρουν καλά την περιοχή.


Κατεβαίνοντας στην Παραλία βουτάμε στη Θάλασσα να δροσιστούμε μετά από τόση ανάβαση. Τα νερά είναι βαθιά, έχει κύμα, μα είναι πεντακάθαρα. Στην αμμουδιά δίπλα μας υπάρχουν διάσπαρτοι περιφραγμένοι κυκλικοί χώροι όπου αφήνει τα αυγά της η Καρέττα -Καρέττα. Σκέφτομαι πόσο ευλογημένος ο τόπος αυτός όπου συνυπάρχουν ο αρχαιολογικός χώρος, η σπάνια χλωρίδα και πανίδα μαζί με τον ανθρώπινο βίο. Οι λουόμενοι σέβονται τα Μάταλα, δε βλέπεις τίποτα βρώμικο και παραμελημένο, μια μυστική συνωμοσία όλων να κρατηθεί αυτός ο τόπος όμορφος… Κι ενώ εμείς κάνουμε μπάνιο ακριβώς κάτω απ’ τις σπηλιές, βλέπουμε απέναντί μας την άλλη πλαγιά της παραλίας που’ ναι γεμάτη μαγαζάκια μέχρι το τέλος της μύτης που σχηματίζει ο βράχος τους κόλπου αυτού. Εναλλακτικά καφενεία , μπυραρία, εστιατόρια, σικάτα ξενοδοχεία, όλα τα ‘χει ο μπαξές αυτός, όμως αρμονικά δεμένα χωρίς τίποτα παράταιρο κι άσχημο, όλα χτισμένα με σεβασμό στον βράχο. Σ αυτή την πλευρά κάποια μικρά βαρκάκια και καΐκια βγαίνουν για ψάρεμα και βόλτες. Ένα μεγάλο σύνθημα γραμμένο κατά μήκος του αναχώματος που στηρίζει τα μαγαζιά στον βράχο μάς θυμίζει την αξία της ζωής «TODAY IS LIFE, TOMORROW NEVER COMES».

Μπαίνουμε στο χωριό για να το περιηγηθούμε. Η Πλατεία του δροσίζεται με το μεγάλο δέντρο στη μέση και ο κόσμος αράζει στα μαγαζιά και στα πεζούλια. Βλέπουμε νεαρούς μουσικάντηδες με κιθάρες στους ώμους να μπαίνουν σ ένα καφενεδάκι. Τους ρωτάμε και μας προσκαλούν στις 9.00 για το μουσικό event. Kάθε που βραδιάζει στα Μάταλα, όλο το καλοκαίρι, έχει και μια εκδήλωση. Χωρίς να το καταλάβουμε παίρνοντας μια μικρή ανηφορίτσα βγαίνουμε μπροστά σε μια εκκλησιά λαξευμένη στο βράχο. Είναι η Παναγιά των Ματάλων με το καμπαναριό της προσκολημμένο στη σπηλιά. Εντυπωσιάζομαι ακόμη πιο πολύ. Και το θρησκευτικό στοιχείο του χωριού αρμονικά δεμένο με τη φύση, σκέφτομαι.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Έχει σχεδόν σουρουπώσει και πρέπει να επιστρέψουμε στην πόλη. Λέμε να σταματήσουμε στο Αρμένοι για φαγητό. Μαθαίνουμε για μια ταβέρνα πάνω στο δρόμο που χει βραβευθεί για τη κρητική της κουζίνα. Δεν έχουμε κάνει κράτηση, το ρισκάρουμε. Φτάνοντας μας καλοδέχονται σε μια αυλή γεμάτη με κόσμο αλλά για καλή μας τύχη με ένα κεντρικό τραπέζι άδειο, αυτό που λένε πως «αν θέλεις κάτι πολύ, γίνεται πράξη», εδώ βρίσκει την πλήρη εφαρμογή του. Ο κ. Σήφης, ο ιδιοκτήτης, κάθεται μαζί μας, του λέμε για τα Μάταλα και μας θαυμάζει…. «Μπράβο σας που πήγατε τόσο κάτω» μας λέει» και μας παρασύρει σ ένα ταξίδι κρητικών γεύσεων: δεν παραγγέλνουμε τίποτα, μας φέρνει αυτός: σκιουφιχτά με κοτόπουλο, σαλάτα με μυζήθρα και κριτικό παξιμάδι, το τοπικό τους τουρλού, χοιρινό με βολβούς, στραπατσάδα με κολοκυθάκι, ψητά κρεατικά και φυσικά γαμοπίλαφο. Πίνουμε ρακή και στο τέλος για γλύκισμα μας κερνά μια σφακιανή πίτα με μέλι. Αυτά είναι!!! Έχουμε φάει τόσο που νιώθουμε πως βρισκόμαστε στο σπίτι μας. Κοιτώ δίπλα μου: μια παρέα κοριτσιών, πιο κει ανδροπαρέα Κρητών όλοι με μαύρα ρούχα και μούσι, λες κι είναι συνεννοημένοι, πίνουν τις τσικουδιές τους, πίσω μας τουρίστες, παραπέρα πολυμελείς οικογένειες, ζευγαράκια στις γωνιές, όλοι μιλούν, γελούν κι ευφραίνονται τον κρητικό οίνο, κι αυτή η εικόνα μου αρέσει πολύ. «Η ζωή είναι μικρή» μας λέει για ξεπροβόδισμα ο κ .Σήφης «μα η σιωπή του θανάτου μεγάλη» συνεχίζει «γι’ αυτό αγαπημένοι μου φίλοι ζήστε όμορφα την κάθε σας στιγμή»… Ώπα, συλλογίζομαι, αυτό το μαγαζί έδεσε απόλυτα με τα Μάταλα… «Θα ξανάρθουμε σύντομα», του απαντάμε …. Φεύγουμε χορτάτοι, από εικόνες, γεύσεις και συνομιλίες με ωραίους ανθρώπους. Πρώτη μέρα στο νησί, κι αν η πρώτη εντύπωση μετράει (εκ των υστέρων διαπιστώνω πως εδώ ισχύει), η Κρήτη έχει να μας αποκαλύψει όμορφα μυστικά της …
Γιατί να επισκεφτείς τα Μάταλα:
1. Γιατί αποτελεί μια απ’ τις πιο διάσημες παραλίες στον κόσμο!
2. Για να ζήσεις από κοντά το ομώνυμο φεστιβάλ που παίρνει σάρκα κι οστά κάθε καλοκαίρι
3. Για να κάνεις και εναλλακτικές διακοπές καθώς πολλές εικόνες θα σου θυμίσουν την εποχή των Χίπις ή θα σε οδηγήσουν να μάθεις πολλά γι’ αυτό το κίνημα, άλλωστε πολλοί ξένοι, νοσταλγοί της εποχής εκείνης, κάθε χρόνο δίνουν εκεί το ραντεβού τους
4. Για να συμμετέχεις κι εσύ στο Matala street painting και να ζωγραφίσεις με καλλιτέχνες απ’ όλο τον κόσμο τις πλατείες, τα δρομάκια και τους τοίχους του χωριού με όμορφες εικόνες, συμβολισμούς και χρώματα.

5. Γιατί στα Μάταλα νιώθεις όμορφα και λεύτερα καθώς συνυπάρχεις με ανθρώπους όλων των πεποιθήσεων, όλων των εθνοτήτων, κάθε κουλτούρας και νιώθεις πραγματικά εκεί πως, όλοι οι άνθρωποι ζώντας από κοινού σ αυτόν τον πλανήτη, είναι ίσοι!
Θαμπά και φωτεινά σημεία
Τα Μάταλα δεν είναι ένας συμβατικός προορισμός, ούτε τόπος παράξενων ανθρώπων και γυμνιστών (τ’ ακούσαμε κι αυτά κάνοντας μια έρευνα για την περιοχή). Είναι ένας όμορφος τόπος, μακριά απ τις πολύβουες πόλεις της Κρήτης όπου μπορείς εκεί να γαληνέψεις νου και πνεύμα , να γνωρίσεις ανθρώπους, να χαρείς θάλασσα, να φας καλά. Μέγα ατόπημα να το συνδυάσεις με κάτι άλλο σαν ημερήσια εκδρομ . Στα Μάταλα πρέπει να πας και να αφιερώσεις ένα διήμερο. Να ζήσεις σ’ αυτό το τοπίο την Ανατολή και τη Δύση του, να συμμετέχεις στα πάρτι του, να ψωνίσεις απ’ την τοπική αγορά του, να αφιερώσεις χρόνο για ρεμβασμό και περισυλλογή. Δωμάτια και ξενοδοχεία υπάρχουν για όλα τα γούστα ακόμη κι οργανωμένο κάμπινγκ.
.
Αλλά μην ξεχάσεις τούτο: σαν βγεις απ το χωριό να σταθείς κάτω απ’ το Δέντρο που‘χει λαξεύσει ο Σπύρος Στεφανάκης με μορφές των θεών και του Διονύσου και ν αφιερώσεις λίγο χρόνο να διαβάσεις αυτό που ‘χει ο γλύπτης να σου πει και στάσου στο τελευταίο δίστιχο: « Κλείσε τα μάτια σου, ερωτεύσου, κάνε όνειρα… <πάντα ρει>, που έλεγε ο Ηράκλειτος…. ζήσε το σήμερα, ζήσε την αιωνιότητα, στη μαγεία αυτού του ευλογημένου χώρου, τον μοναδικό μέσα στο σύμπαν…. τα ΜΑΤΑΛΑ.


ΕΛΕΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΙΔΟΥ: Facebook – Instagram
*Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος άρθρου, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη.
—
Ακολουθήστε το Kulturosupa.gr στα social media
..