Γράφει η Νέλη Βυζαντιάδου για την Κουλτουρόσουπα #μετηματιάτηςνέλης
Ετοιμάζομαι για μια ομιλία. Έχω ντυθεί και είμαι στη φάση που ολοκληρώνω το μακιγιάζ μου. Ξαφνικά, εντελώς ξαφνικά, αρχίζω να νιώθω μια ζέστη που κορυφώνεται και δίνει τη σειρά της σε μια έντονη εφίδρωση που φοβάμαι ότι δεν θα τελειώσει ποτέ. Από την κορυφή του κεφαλιού μου μέχρι και την πλάτη είναι σαν να μου έχουν ρίξει νερό. Το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να περιμένω. Δεν έχει νόημα να αγχωθώ. Θα γίνει χειρότερα. Δεν έχει νόημα να προσπαθήσω να επανέλθω στη φυσιολογική θερμοκρασία. Θα γίνει από μόνο του χωρίς να κάνω κάτι για να το επισπεύσω. Δεν έχει νόημα να γκρινιάξω. Το έκανα στην αρχή, τις πρώτες φορές. Γκρίνιαζα λέγοντας πως αποκλείεται να συνδέεται όλο αυτό με την εμμηνόπαυση. Τότε που πίστευα ότι οι γυναίκες που παραπονιόντουσαν για εξάψεις ήταν απλώς υπερβολικές. Κι όμως δεν ήταν. Περιέγραφαν τα συμπτώματα που είχαν χωρίς ίχνος υπερβολής. Μέχρι που ήρθε και η δική μου σειρά. Μια ακόμα έξαψη που θα περάσει ως την επόμενη.
Ας τα πάρουμε όμως όλα από την αρχή. Η εμμηνόπαυση δεν είναι ασθένεια. Είναι μια περίοδος ζωής που χαρακτηρίζεται από συμπτώματα, σωματικά και ψυχικά, και η οποία προκαλεί διάφορες δυσκολίες στη ζωή της γυναίκας. Κι αν σκεφτούμε ότι τα συμπτώματα ξεκινούν κάποια χρόνια νωρίτερα τότε μπορούμε να καταλάβουμε πώς όλο αυτό επηρεάζει την ποιότητα ζωής της γυναίκας για αρκετά χρόνια. Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Εμμηνόπαυσης ένα 30% των Ελληνίδων γυναικών παρουσιάζει μέτρια έως σοβαρά συμπτώματα εκ των οποίων ποσοστό 40% έχει εξάψεις, 21,3% ψυχολογικά ζητήματα, 6,3% ψυχοσωματικά και 34,5% σεξουαλικά συμπτώματα. Κρίνοντας σκόπιμο να διαχωρίσουμε την κλιμακτήριο, που προηγείται χρονικά, από την εμμηνόπαυση ζητώ τη βοήθεια της γυναικολόγου ΝόνικαςΤαρλατζή η οποία μας εξηγεί ότι ως κλιμακτήριο ή προεμμηνόπαυση εννοούμε την περίοδο που αρχίζουν κάποιες πρώτες διαταραχές ενώ εμμηνόπαυση είναι όταν σταματά η έμμηνος ρύση της γυναίκας. Για να πούμε μάλιστα, σύμφωνα με την ίδια, ότι μια γυναίκα είναι όντως στην εμμηνόπαυση πρέπει να μην έχει περίοδο για ένα χρόνο. Κατά την κλιμακτήριο αρχίζουν συνήθως οι διαταραχές του κύκλου είτε με πιο μικρούς κύκλους, δηλαδή με πιο συχνές περιόδους, είτε με πιο μεγάλους κύκλους. Στη φάση αυτή είναι πιθανό να ξεκινούν και κάποια συμπτώματα όπως ήπιες, σπάνιες εξάψεις, ψυχολογικές μεταπτώσεις, αϋπνίες και διάφορα άλλα ενώ στην εμμηνόπαυση τα πιο συνήθη συμπτώματα είναι οι εξάψεις και οι νυχτερινές εφιδρώσεις, η ξηρότητα του κόλπου, πρηξίματα στην κοιλιά, αϋπνίες και αλλαγές στη διάθεση. Πρέπει να διευκρινίσουμε βεβαίως ότι και η ένταση αλλά και η διάρκεια των συμπτωμάτων ποικίλλουν.
Υπάρχουν λοιπόν γυναίκες που μπορεί να έχουν λίγα ή και καθόλου συμπτώματα. Μου έρχεται απευθείας στο μυαλό μου η μαμά μου. Ήμουν στην προεφηβεία όταν μπήκε στην εμμηνόπαυση – θα μπορούσα επομένως να αξιολογήσω και να αντιληφθώ οποιαδήποτε αλλαγή στη συμπεριφορά της – και αυτό που διαπίστωνα ήταν ότι δεν είχε αλλάξει τίποτα παρά μόνο τη θυμάμαι να είναι για ένα διάστημα πιο ‘πρησμένη’. Η ίδια είχε παραδεχθεί αργότερα πως δεν είχε δυσκολευτεί ούτε όταν της είχε έρθει περίοδος ούτε όταν πέρασε κλιμακτήριο και μπήκε στην εμμηνόπαυση. Τυχερή γυναίκα ή μήπως δεν έχει να κάνει με την τύχη; Από τι εξαρτάται τελικά η ένταση και η διάρκεια των συμπτωμάτων που βιώνουμε εμείς οι γυναίκες που είμαστε σε εμμηνόπαυση, ρωτώ την κυρία Ταρλατζή. ‘Υπάρχει σε κάποιο βαθμό κληρονομικότητα και ως προς την ηλικία εμφάνισης αλλά και την ένταση και διάρκεια των συμπτωμάτων χωρίς να είναι αυτό απόλυτο. Όπως και σε άλλες παθολογίες η φυσική και ψυχολογική κατάσταση παίζει σίγουρα ρόλο στην ένταση των συμπτωμάτων αλλά και στη διαχείρισή τους’, θα μας πει.
Επιμένω να μάθω αν οι εξάψεις, που με ταλαιπωρούν κι εμένα με αποτέλεσμα να έχω κάνει τα τελευταία χρόνια τη βεντάλια απαραίτητο αξεσουάρ σε όλες τις τσάντες μου, εξαφανίζονται κάποια στιγμή ή μαθαίνουμε να ζούμε με αυτές. Η ειδικός εξηγεί πως υπάρχουν γυναίκες που μπορεί να μη βιώσουν ποτέ εξάψεις, άλλες για λίγα μόνο χρόνια και άλλες για πολλά περισσότερα. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι εξάψεις είναι πιο έντονες τα πρώτα 1-3 χρόνια της εμμηνόπαυσης και όσο περνά ο καιρός ελαττώνονται μέχρι που κάποια στιγμή εξαφανίζονται. Τα λόγια της ανάβουν ένα φως για να περιμένουμε αυτή τη στιγμή σε βάθος χρόνου. Δεν είναι όμως μόνο οι εξάψεις που ταλαιπωρούν τη γυναίκα σε εμμηνόπαυση. Ας μην ξεχνάμε τα νεύρα και τη γενικότερη αρνητική διάθεσή της που δίνουν αφορμή στους άντρες για να αστειεύονται ή ακόμα και να παραπονιούνται. Θα πρέπει όλοι να γνωρίζουν, σύμφωνα με την κυρία Ταρλατζή, ότι η προεμμηνόπαυση και η εμμηνόπαυση είναι απαιτητικές και δύσκολες περίοδοι για τη γυναίκα. Δεν αλλάζει η ψυχολογική της κατάσταση εξαιτίας ιδιοτροπίας ή επιλογής αλλά αποτελεί συνέπεια των ορμονικών αλλαγών που συμβαίνουν. Είναι μια ιατρική πραγματικότητα που θέλει υποστήριξη και κατανόηση.
Συνεχίζοντας αυτήν την τόσο ενδιαφέρουσα, τουλάχιστον για μένα αλλά και για πολλές άλλες γυναίκες, συζήτηση ζητώ να μάθω ποιοι είναι οι συνηθέστεροι μύθοι που επικρατούν γύρω από την εμμηνόπαυση. Η κυρία Ταρλατζή τους συνοψίζει ως εξής:
- Είναι μύθος ότι η εμμηνόπαυση έρχεται από τη μια μέρα στην άλλη. Η προεμμηνόπαυση, που προηγείται της εμμηνόπαυσης, είναι μια σταδιακή διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει μήνες ή και χρόνια.
- Είναι μύθος ότι όλες οι γυναίκες θα ταλαιπωρηθούν από τα ίδια συμπτώματα. Τα συμπτώματα ποικίλλουν ενώ υπάρχουν και γυναίκες που μπορεί να μη νιώσουν σχεδόν τίποτα.
- Είναι μύθος ότι η εμμηνόπαυση σηματοδοτεί το τέλος της σεξουαλικής ζωής. Η σεξουαλική δραστηριότητα μπορεί να συνεχιστεί και μετά την εμμηνόπαυση. Απλώς κάποιες φορές μπορεί να χρειαστεί να γίνουν μικρές απαραίτητες προσαρμογές όπως για παράδειγμα στην περίπτωση ξηρότητας του κόλπου.
- Είναι μύθος ότι η γυναίκα δεν μπορεί να μείνει έγκυος στην προεμμηνόπαυση. Ειδικά τους πρώτους μήνες των διαταραχών του κύκλου ή αν η προεμμηνόπαυση ξεκινήσει σε νεότερη ηλικία υπάρχει πιθανότητα εγκυμοσύνης. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο προτείνεται αντισύλληψη ώστε να αποφευχθεί μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη.
Ζούμε σε μια εποχή που υπάρχει πρόσβαση σε βοήθεια αρκεί η γυναίκα να ξέρει πότε θα πρέπει να απευθυνθεί σε έναν ειδικό, είτε πρόκειται μόνο για γυναικολόγο είτε συμπληρωματικά για έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Τι πιστεύει αλήθεια η γυναικολόγος Νόνικα Ταρλατζή; ‘Η περίοδος της προεμμηνόπαυσης και της εμμηνόπαυσης είναι πολύ ευαίσθητες για μια γυναίκα. Μετά την εφηβεία, που το κορίτσι βιώνει μια μεγάλη αλλαγή, η επόμενη μεγάλη αλλαγή στη γυναικεία υγεία της έρχεται σε αυτή τη φάση ζωής. Επομένως είναι απαραίτητη η συμβουλή του γυναικολόγου για σωστή ενημέρωση αλλά και για να βοηθηθούν ή να ελαττωθούν κατά το δυνατόν τα συνοδά συμπτώματα, να διερευνηθεί αν χρειάζεται χορήγηση φαρμάκων ή συμπληρωμάτων και να προταθούν απαραίτητες εξετάσεις. Πέρα όμως από αυτά είναι πολύ πιθανό η γυναίκα να χρειαστεί και ψυχολογική υποστήριξη κατά την περίοδο αυτή. Είναι πολλές οι γυναίκες που βιώνουν δύσκολα την εμμηνόπαυση, τις επηρεάζει ψυχολογικά, έχουν εναλλαγές διάθεσης ή νιώθουν ότι αποχαιρετούν τη ‘νεανικότητά’ τους, τη σεξουαλικότητά τους και την εικόνα που είχαν ως τότε για τον εαυτό τους. Σε όλα αυτά παίζει καταλυτικό ρόλο η συμβολή ενός ψυχολόγου. Μπορεί επίσης να βοηθήσουν η ένταξη σε μια αθλητική δραστηριότητα καθώς επίσης μπορεί να χρειαστεί η βοήθεια ενδοκρινολόγου και διατροφολόγου’.
Μένοντας λίγο ακόμα στην πιθανότητα χορήγησης φαρμάκων σκέφτομαι πως στις Η.Π.Α. η ορμονική υποκατάσταση χρησιμοποιείται περίπου από το 30% των γυναικών σε εμμηνόπαυση. Πρόκειται για μονόδρομο για κάποιες γυναίκες ή όχι; Σύμφωνα με την κυρία Ταρλατζή οι τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες των Ευρωπαϊκών Επιστημονικών Εταιρειών με βάση την παγκόσμια βιβλιογραφία συνιστούν οι γυναίκες που μπαίνουν σε εμμηνόπαυση και είναι μικρότερες των 40 ετών να λαμβάνουν σίγουρα θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης επειδή οι ορμόνες αυτές είναι απαραίτητες για την προστασία του καρδιοαγγειακού συστήματος, των οστών και του δέρματος. Στις γυναίκες 40-50 ετών συστήνεται το ίδιο αλλά για διάρκεια συγκεκριμένων ετών και όχι επ’ άπειρον ενώ σε μεγαλύτερες ηλικίες δεν είναι κάτι που προτείνεται μια που οι κίνδυνοι μιας πιθανής επιπλοκής από τη φαρμακευτική αγωγή είναι πιο αυξημένοι σε σχέση με το πιθανό όφελος. Από την άλλη η χρήση συμπληρωμάτων μπορεί να προταθεί σε οποιαδήποτε ηλικία ανάλογα με το σύμπτωμα που χρήζει βοήθειας. Σε κάθε περίπτωση όλα αυτά επιβάλλεται να συζητιούνται αναλυτικά με τους θεράποντες ιατρούς ώστε να λαμβάνονται οι σωστές αποφάσεις.
Θυμάμαι ξανά τη μαμά μου και την αξιοσημείωτη ευκολία με την οποία βίωσε αυτή την περίοδο ζωής και σκέφτομαι πως υπάρχουν σίγουρα και άλλες γυναίκες που όχι μόνο δεν ταλαιπωρούνται αλλά βρίσκουν πλεονεκτήματα στη ζωή μετά την εμμηνόπαυση. Η συνεντευξιαζόμενη συμφωνεί λέγοντας πως υπάρχει μια αρκετά μεγάλη μερίδα γυναικών που ανυπομονεί για αυτή τη φάση ζωής. Μετά από πολλά χρόνια με έμμηνο ρύση κάθε μήνα και μετά από αφόρητους πόνους που βιώνουν πολλές από αυτές, η διακοπή της περιόδου εμφανίζεται ανακουφιστική. Για κάποιες η περίοδος μπορεί να σήμαινε επίσης δυσκολία στην καθημερινότητα, αδυναμία συμμετοχής σε δραστηριότητες (π.χ. ταξίδια) οπότε η παύση της περιόδου συνοδεύεται από χαρούμενα συναισθήματα. Τέλος, σύμφωνα με την ίδια, κάποιες γυναίκες νιώθουν απελευθερωμένες από την αγωνία μιας πιθανής ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και την αναγκαιότητα της αντισύλληψης και βιώνουν την σεξουαλικότητά τους πιο ευχάριστα από την εμμηνόπαυση και μετά.
Ολοκληρώνοντας αυτή τη συζήτηση προσκαλώ τη γλυκύτατη Νόνικα, που γνωρίζω από τα παιδικά της χρόνια και καμαρώνω πραγματικά για την επιστημονική της πορεία και εξέλιξη, να προτείνει κάτι στις νέες γυναίκες ώστε να προετοιμαστούν καλύτερα για τη μετάβαση στην κλιμακτήριο και την εμμηνόπαυση. ‘Η σωστή ενημέρωση είναι το παν’, τονίζει και συνεχίζει ‘Τα νέα κορίτσια πρέπει σήμερα, από το σχολείο ακόμα, να γνωρίζουν τι συμβαίνει και τι να περιμένουν να συμβεί στο σώμα τους στο μέλλον. Νομίζω βέβαια πως σε όλη τη ζωή μας το να έχουμε εγκαταστήσει καλές διατροφικές συνήθειες, υγιεινό τρόπο ζωής χωρίς καταχρήσεις με κάπνισμα ή αλκοόλ, να έχουμε ένα υγιές σωματικό βάρος, να αθλούμαστε και να έχουμε ισορροπημένη ψυχολογία, μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε πολύ καλύτερα όλες τις αλλαγές στη ζωή μας και μέσα σε αυτές και την εμμηνόπαυση’.
Το άρθρο αυτό γράφτηκε με αφορμή τη σημερινή μέρα, παγκόσμια ημέρα Εμμηνόπαυσης. Η εμμηνόπαυση φέρνει περισσότερες ή λιγότερες αλλαγές στη ζωή μας. Οι αλλαγές είναι αναπόφευκτες. Κι όσο περισσότερο τις αποδεχόμαστε, τόσο καλύτερα μαθαίνουμε να ζούμε με αυτές. Άλλωστε η καλύτερη διαδρομή προς την εσωτερική ηρεμία περνά απαραίτητα μέσα από την αποδοχή και τη συμφιλίωση με τον εαυτό μας.
Μέχρι την επόμενη φορά που θα βρεθούμε, να είστε καλά και να θυμάστε πως όσο περισσότερο αποδέχεστε αυτά που σας δυσκολεύουν, τόσο μικρότερη επιρροή θα έχουν πάνω σας!
