Γράφει η Νέλη Βυζαντιάδου για την Κουλτουρόσουπα #μετηματιάτηςνέλης
Από Δευτέρα δίαιτα… πόσες φορές το έχουμε υποσχεθεί στον εαυτό μας και άλλες πόσες δεν το έχουμε τηρήσει… ξεκινάμε με όρεξη να χάσουμε τα παραπανίσια μας κιλά, φανταζόμαστε να μπαίνουμε επιτέλους στο ρούχο που φορούσαμε κάποια χρόνια πριν, λέμε πως δεν πρόκειται τίποτα να μας βγάλει από την πορεία αυτής της προσπάθειας και καταλήγουμε κάποια στιγμή να αναβάλλουμε για αργότερα αυτήν την απόφαση. Πόσο συχνά αλήθεια συναντά μια τέτοια συμπεριφορά ένας ειδικός στο γραφείο του;
Η κυρία Κατερίνα Τζιώτζη, διατροφολόγος – διαιτολόγος εξειδικευμένη στις Διατροφικές Διαταραχές και την Παχυσαρκία, παραδέχεται πως πράγματι η φράση ‘Από Δευτέρα δίαιτα’ είναι σχεδόν μια αγαπημένη συνήθεια. Είναι μια έκφραση που δίνει την ψευδαίσθηση ότι θα κάνουμε μια νέα αρχή σε μια συγκεκριμένη μέρα. Συχνά όμως καταλήγει, σύμφωνα με την ίδια, να είναι ένας τρόπος να αναβάλλουμε την αλλαγή, γιατί η απόφαση για δίαιτα ή γενικότερα για μια νέα διατροφική συνήθεια δυστυχώς συνδέεται λανθασμένα με το αίσθημα της πίεσης και των στερήσεων. Ίσως η καλύτερη προσέγγιση να είναι μικρές αλλαγές από σήμερα κιόλας. Εάν βάλουμε μικρούς ρεαλιστικούς στόχους, ζητήσουμε βοήθεια και καθοδήγηση από τον ειδικό και το δούμε ως ένα νέο τρόπο ζωής και μία συνεχή διαδικασία που θα μας κάνει να νιώσουμε καλύτερα, να μπορούμε όντως να τα καταφέρουμε.
Μιλώντας για αναβλητικότητα σκέφτομαι θεραπευόμενους και θεραπευόμενες που έρχονται στο γραφείο μου και, μεταξύ άλλων, τα βάζουν με την εικόνα τους γκρινιάζοντας διαρκώς για τα κιλά που κουβαλάνε πάνω τους χωρίς να τους αρέσει. Για παράδειγμα η Ελένη που λέει κάθε φορά ότι δεν πάει άλλο και υπόσχεται στον εαυτό της ότι θα αλλάξει για να νιώσει καλύτερα. Έχουν περάσει πολλές εβδομάδες από την πρώτη φορά που αναγνώρισε σαν πρόβλημα το βάρος της. Έχουν περάσει πολλές εβδομάδες κατά τη διάρκεια των οποίων παίρνει πίσω την απόφασή της να αρχίσει δίαιτα βρίσκοντας πάντα μια δικαιολογία. Άλλοτε δεν έχει χρόνο να ασχοληθεί σωστά με τη διατροφή της και άλλοτε είναι πολύ πιεσμένη με τις συνθήκες της ζωής της που την ωθούν να βρίσκει καταφύγιο στο φαγητό. Τι υπάρχει αλήθεια πίσω από την αναβλητικότητα ενός ατόμου να αρχίσει διατροφή; Η αναβλητικότητα γύρω από την αρχή μιας δίαιτας, εξηγεί η κυρία Τζιώτζη, δεν έχει να κάνει συνήθως με έλλειψη θέλησης αλλά με βαθύτερους ψυχολογικούς και πρακτικούς παράγοντες. Αρχικά ο φόβος της αποτυχίας. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν δοκιμάσει ξανά και ξανά δίαιτες και διατροφικές μόδες που δεν επέφεραν το επιθυμητό αποτέλεσμα οπότε φοβούνται άλλη μια απογοήτευση. Επίσης η λέξη ‘δίαιτα’ συνδέεται συχνά με στέρηση, πίεση, κοινωνικό περιορισμό και έτσι το μυαλό αντιδρά με αντίσταση. Εξίσου βασικοί όμως είναι και οι πρακτικοί λόγοι καθώς η διατροφική αλλαγή απαιτεί μια οργάνωση με ψώνια και προετοιμασία γευμάτων. Εδώ απαιτείται η βοήθεια ενός επαγγελματία διαιτολόγου να δώσει ιδέες και λύσεις.
Συμπληρώνω κάποιους ακόμα λόγους που βρίσκονται πίσω από την αναβλητικότητα πυροδοτώντας ένα φαύλο κύκλο από τον οποίο δύσκολα βγαίνει κανείς χωρίς βοήθεια. Πέρα από το φόβο της αποτυχίας, αναβάλλουμε επειδή δεν είμαστε ουσιαστικά έτοιμοι να υποστηρίξουμε την αλλαγή που θα συμβεί στη σωματική μας εικόνα αλλά και όλες τις αλλαγές που θα βιώσουμε στις σχέσεις μας με τον εαυτό μας και τους άλλους. Αναβάλλουμε όταν δεν πιστεύουμε ότι αξίζουμε το καλύτερο για τον εαυτό μας ή όταν κάποιος σημαντικός άλλος δεν στηρίζει την προσπάθεια που κάνουμε. Αναβάλλουμε επίσης καθώς προτιμάμε το οικείο, κι ας είναι επώδυνο, από το καινούργιο που είναι άγνωστο και απαιτεί κόπο. Τέλος αναβάλλουμε για να μη διαταράξουμε την ισορροπία ενός συστήματος που λειτουργεί με τον τρόπο που λειτουργεί ακόμα κι αν αυτό είναι κάτι που δεν απολαμβάνουμε.
Αν σκεφτούμε πως η εικόνα σώματος είναι το πρώτο που βλέπει ο άλλος όταν μας γνωρίζει, μπορούμε να φανταστούμε την αξία που έχει και το νόημα που της δίνουμε. Επομένως η αναβλητικότητα να χάσουμε κιλά για να βελτιώσουμε την εξωτερική μας εικόνα φροντίζοντας την προς το καλύτερο επηρεάζει χωρίς αμφιβολία τη διάθεσή μας αλλά και την αυτοπεποίθηση που έχουμε. Το να αναβάλλουμε να ξεκινήσουμε τον αγώνα της απώλειας βάρους επηρεάζει σίγουρα την προσπάθεια που φαντάζει στα μάτια μας πολύ πιο δύσκολη από ό,τι μπορεί να είναι στην πραγματικότητα. ‘Η αναβλητικότητα μπορεί να επηρεάσει αρκετά την προσπάθεια ενός ατόμου να χάσει βάρος, καθώς σχετίζεται με τη συνέπεια αλλά και τη λήψη αποφάσεων’, δηλώνει η κυρία Τζιώτζη. ‘Το άτομο καθυστερεί να κάνει την έναρξη, να τηρήσει το πρόγραμμά του, να κάνει επιπλέον αλλαγές και ακόμα περισσότερο να μείνει συνεπές και σταθερό στην απόφασή του και στη διατήρηση της νέας καθημερινότητάς του. Στις περισσότερες περιπτώσεις η αναβλητικότητα δεν είναι θέμα τεμπελιάς οπότε η συνεργασία με επαγγελματία ψυχικής υγείας είναι μονόδρομος ώστε να αναγνωριστούν τα βαθύτερα εμπόδια, να αναπτυχθούν στρατηγικές για διαχείριση της αναβλητικότητας αλλά κυρίως για να καλλιεργηθεί μια πιο υγιής σχέση με το φαγητό και το σώμα μας’, συνεχίζει.
Είναι σίγουρο ότι το υποστηρικτικό σύστημα παίζει μεγάλο ρόλο σε μια τέτοια προσπάθεια. Πώς μπορούμε άραγε να αγνοήσουμε τις τρικλοποδιές που μας βάζουν οι δικοί μας άνθρωποι χωρίς να κάνουμε πίσω και να σαμποτάρουμε εμείς οι ίδιοι την προσπάθειά μας; Η κυρία Τζιώτζη συμφωνεί πως το υποστηρικτικό σύστημα είναι σημαντικό. Πιστεύει ότι πολλές φορές οι άνθρωποί μας, χωρίς κακή πρόθεση, μας βάζουν εμπόδια με συνέπεια να γίνονται μικροί σαμποτέρ που, λόγω άγνοιας ή λόγω δικών τους επιθυμιών, αποδιοργανώνουν την προσπάθειά μας. Για να διαχειριστούμε αυτές τις τρικλοποδιές, πρέπει να εξηγήσουμε το στόχο μας και το λόγο για τον οποίο κάνουμε αυτήν την προσπάθεια. Θα πρέπει επίσης να βάλουμε όρια που θα επιφέρουν την ηρεμία μας και μια σωστή συμβίωση. Είναι βέβαια σημαντικό να δουλέψουμε τις εσωτερικές μας αντοχές και να βρούμε εναλλακτική υποστήριξη σε περίπτωση που δεν την έχουμε από τους κοντινούς μας ανθρώπους. Εδώ και πάλι ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας, είτε ατομικά είτε σε υποστηρικτικές ομάδες, θα μας θωρακίσει και θα μας εκπαιδεύσει έναντι μικρών και μεγάλων εμποδίων.
Συνεχίζω να προβληματίζομαι γύρω από αυτό το θέμα, που κάποια στιγμή στη ζωή μας έχει αγγίξει ή συνεχίζει να αγγίζει τους περισσότερους, και αναρωτιέμαι αν η αναβλητικότητα για την απώλεια κιλών συνδέεται τελικά με ένα κίνητρο που δεν είναι ισχυρό ή μια αδυναμία αυτοσυγκράτησης και πειθαρχίας. Σύμφωνα με τη συνεντευξιαζόμενη μπορεί πράγματι να συνδέεται με μη ισχυρό κίνητρο. Εάν η προσπάθεια γίνεται για λάθος λόγους, εάν η απόφαση δεν είναι δική μας ή εάν το κίνητρο είναι εξωτερικό (π.χ. να αρέσουμε στους άλλους ή να χωρέσουμε σε ένα ρούχο) προφανώς θα υπάρξει άλλη μία αποτυχημένη προσπάθεια. Η αυτοσυγκράτηση και πειθαρχία παίζουν και αυτές το ρόλο τους στην όλη διαδικασία. Συχνά όμως, όπως υποστηρίζει, δεν είναι ότι λείπει το κίνητρο ή η πειθαρχία αλλά το ότι υπάρχουν τόσο τα αντιφατικά κίνητρα (π.χ. θέλουμε να χάσουμε βάρος αλλά θέλουμε και την απόλαυση ή την παρηγοριά που μας δίνει το φαγητό) όσο και μια πληθώρα άλλων παραγόντων όπως το στρες, το συναισθηματικό φαγητό, η χαμηλή αυτοεκτίμηση και οι προηγούμενες αποτυχημένες προσπάθειές μας.
.jpg)
Όσο περισσότερο αναβάλλει κανείς, τόσο λιγότερο πιστεύει στον εαυτό του και στην προσπάθεια που θέλει να κάνει. Ποια είναι τα υπόλοιπα μειονεκτήματα της αναβλητικότητας στο θέμα που συζητάμε; ‘Η αναβλητικότητα δεν είναι απλώς μια καθυστέρηση αλλά ένας φαύλος κύκλος. Όσο καθυστερούμε να αρχίσουμε, τόσο χάνουμε την εμπιστοσύνη σε εμάς. Είναι δεδομένο ότι όσο μεγαλύτερη είναι η αναμονή για την έναρξη της προσπάθειας, τόσο απομακρύνεται ο στόχος. Η αναβλητικότητα μπορεί να οδηγήσει σε χάσιμο πολύτιμου χρόνου, εδραίωση ανθυγιεινών συμπεριφορών άρα και επιπλέον κιλών, ενίσχυση αρνητικών συναισθημάτων, αλλά κυρίως σε επιπλέον κινδύνους για την υγεία του ατόμου και εάν υπάρχει ήδη ένα πρόβλημα υγείας, η αναβλητικότητα καθυστερεί τις βελτιώσεις και μπορεί άμεσα να επιδεινώσει την κατάσταση’, η απάντηση της ειδικού.
Έχοντας περάσει κι εγώ από τη θέση του ανθρώπου που επισκέφτηκε ένα διαιτολόγο – διατροφολόγο για να ζητήσει βοήθεια, ξέρω καλά τι σημαίνει να διαπιστώνει ότι δεν είναι έτοιμος να ξεκινήσει. Κατά τη γνώμη μου είναι πολύ σημαντική η στάση που θα τηρήσει ο ειδικός προκειμένου να ξεκαθαρίσει η κατάσταση και να πραγματωθεί η πολυπόθητη συνεργασία ειδικού και ωφελούμενου. Η κυρία Τζιώτζη τονίζει τη σημαντικότητα της αναγνώρισης και της αποδοχής της όλης διαδικασίας. Ανακουφίζει, όπως λέει, να καταλάβουμε ότι το ‘δεν είμαστε έτοιμοι’ είναι ένα φυσιολογικό στάδιο και όχι αποτυχία. Με κατάλληλη εκπαίδευση και καθοδήγηση θα προσπαθήσει ο ειδικός να μας οδηγήσει σε μικρούς και εφικτούς στόχους ώστε να είναι εύκολα πραγματοποιήσιμοι. Μικρές αλλαγές στις διατροφικές και καθημερινές συνήθειες, όπως και μια παρότρυνση για αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, θα μπορούσε να οδηγήσει άμεσα σε σωματική και ψυχολογική ανάταση. Ταυτόχρονα βέβαια θα πρότεινε μια εξερεύνηση των κινήτρων αλλά κυρίως των εμποδίων με έναν ειδικό ψυχικής υγείας, ο οποίος θα μπορούσε να δουλέψει και την εσωτερική κινητοποίησή μας. Το πιο βασικό κομμάτι, καταλήγει, είναι να καταφέρουμε να διαγράψουμε από το μυαλό μας, τη λέξη ‘δίαιτα’, που συνήθως συνδέεται με στέρηση, πίεση, εξαντλητικό πρόγραμμα και άρα με αποτυχία. Να σταματήσουμε να κυνηγάμε έναν αριθμό στη ζυγαριά και να αρχίσουμε να βλέπουμε το φαγητό, την κίνηση και τη φροντίδα του σώματος ως επένδυση σε μια καλύτερη καθημερινότητα. Μια καθημερινή φροντίδα και αγάπη για τον εαυτό μας.
Η αγάπη για τον εαυτό μας είναι άλλωστε το πολυτιμότερο δώρο που μπορούμε να μας προσφέρουμε. Και μόνο όταν αγαπάμε εμπράκτως τον εαυτό μας, γίνεται κι αυτός φίλος και σύμμαχός μας. Αυτά τα λόγια κρατώ στο μυαλό μου βάζοντας, έστω για λίγο, στην άκρη τα κιλά που δείχνει η ζυγαριά. Ξέρω ότι θα έρθουν πάλι οι μέρες που θα τα βάλω με τον εαυτό μου ή θα νοσταλγήσω την παλιότερη σωματική εικόνα μου. Σημασία έχει να αγαπώ τον εαυτό μου όπως κι αν είναι. Να τον αγαπώ και να τον αποδέχομαι. Αυτό το άρθρο γράφτηκε με αφορμή τη σημερινή μέρα, παγκόσμια ημέρα διατροφής.
Μέχρι την επόμενη φορά που θα βρεθούμε, να είστε καλά και να θυμάστε πως όσο περισσότερο αποδέχεστε αυτό που είστε, τόσο ευκολότερα θα κάνετε τις αλλαγές που θα θέλετε να κάνετε γιατί μόνο τότε θα είστε πραγματικά έτοιμοι!
