Νίκαια της Βιθυνίας, Τουρκία. Ένα κορυφαίο γεγονός με βαθιά ιστορική και συμβολική σημασία έλαβε χώρα στη Νίκαια της Βιθυνίας, στον τόπο όπου πριν από 1.700 χρόνια (325 μ.Χ.) συνήλθε η Α’ Οικουμενική Σύνοδος. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο Πάπας Λέων ΙΔ’ συναντήθηκαν για μια κοινή τελετή και συμπροσευχή, στέλνοντας ένα ισχυρό μήνυμα για την Χριστιανική Ενότητα σε έναν κόσμο βίας.
📜 Το Ιστορικό «Πιστεύω» Ενώνει: Χωρίς το Fillioque
Η πιο συγκινητική και συμβολική στιγμή της εκδήλωσης ήταν όταν οι δύο Προκαθήμενοι είπαν από κοινού το Σύμβολο της Πίστεως (το “Πιστεύω”), υιοθετώντας την αρχική διατύπωση της Ορθόδοξης Εκκλησίας: «εκ του Πατρός εκπορευόμενον».
-
Ο Συμβολισμός: Η κοινή αυτή απαγγελία πραγματοποιήθηκε χωρίς την προσθήκη του Filioque («και εκ του Υιού») που υιοθετήθηκε αργότερα από τη Δυτική Εκκλησία και αποτέλεσε ένα από τα θεολογικά ζητήματα που οδήγησαν στο Σχίσμα του 1054. Η κίνηση αυτή αναγνωρίστηκε ως μια σημαντική πράξη καλής θέλησης και προσέγγισης, τονίζοντας το κοινό θεμέλιο της πίστης.
🎙️ Μηνύματα Ενότητας και Σοφίας από τους Προκαθημένους
Οι δύο θρησκευτικοί ηγέτες τόνισαν την αναγκαιότητα της πλήρους κοινωνίας των Χριστιανών.
Πατριάρχης Βαρθολομαίος: «Να Ακούσουμε Όλες τις Φωνές»
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης χαρακτήρισε τη Νίκαια ως «το λίκνο της χριστιανικής πίστης» και έστειλε μήνυμα ενότητας και ελπίδας, τονίζοντας:
«Παρά τα τόσα που μεσολάβησαν ανά τους αιώνες… προσεγγίζουμε αυτή την ιερή επέτειο με κοινή ευλάβεια και κοινό αίσθημα ελπίδας… Ας ακούσουμε όλες τις φωνές των πιστών για ενότητα.»
Ο Πατριάρχης υπογράμμισε ότι η συνάντηση δεν είναι απλώς μια ανάμνηση του παρελθόντος, αλλά «ζωντανή μαρτυρία της ίδιας πίστης» που εξέφρασαν οι Πατέρες της Συνόδου.
Πάπας Λέων ΙΔ’: «Αναγκαία η Χριστιανική Ενότητα»
Ο Πάπας Λέων ΙΔ’ ευχαρίστησε τον Πατριάρχη για την «μεγάλη σοφία και προνοητικότητα» της πρόσκλησης και τόνισε την θεμελιώδη σημασία του Συμβόλου της Πίστεως ως τον «ουσιώδη πυρήνα της χριστιανικής πίστης».
«Η χριστιανική ενότητα είναι πολύ αναγκαία στον κόσμο μας, που είναι γεμάτος βία και σύγκρουση», δήλωσε ο Πάπας, καλώντας τους Χριστιανούς να αναλογιστούν ξανά ποιος είναι ο Ιησούς Χριστός για τον καθένα.
Ο Πάπας υπερασπίστηκε επίσης τον ρόλο των θρησκειών στην υπηρεσία της αλήθειας και στην ενθάρρυνση του διαλόγου και του σεβασμού μεταξύ όλων των ανθρώπων, ανεξάρτητα από την καταγωγή ή το θρήσκευμα.
🏛️ Η Τοποθεσία: Η Ανακαλυφθείσα Βασιλική του 4ου Αιώνα
Η τελετή πραγματοποιήθηκε σε έναν ιδιαίτερα φορτισμένο αρχαιολογικό χώρο στις όχθες της Λίμνης της Νίκαιας.
-
Η Ανακάλυψη: Πρόκειται για τα ερείπια μιας βασιλικής διαστάσεων 20×40 μέτρων (η μεγαλύτερη γνωστή εκκλησία της Νίκαιας), η οποία ανακαλύφθηκε το 2014, εντελώς τυχαία, λόγω της υποχώρησης της στάθμης του νερού της λίμνης.
-
Ιστορική Σημασία: Η εκκλησία, που πιστεύεται ότι είναι αφιερωμένη στον Άγιο Νεόφυτο, είναι πιθανόν η Εκκλησία των Αγίων Πατέρων, όπου, σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, έλαβε χώρα η Α’ Οικουμενική Σύνοδος (αν και άλλοι την τοποθετούν στο Αυτοκρατορικό Παλάτι).
-
Αρχαιολογικά Ευρήματα: Οι ανασκαφές έχουν αποκαλύψει 37 τάφους και ο επικεφαλής αρχαιολόγος, Μουσταφά Σαχίν, εκτιμά ότι στα θεμέλιά της βρίσκονται ερείπια του αρχαίου Ναού του Απόλλωνα.
Η ιστορική συνάντηση στη Νίκαια, στην επέτειο της Συνόδου που έθεσε τα θεμέλια του Χριστιανισμού και το Σύμβολο της Πίστεως, σηματοδοτεί μια ισχυρή οικουμενική γέφυρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Η Α’ Οικουμενική Σύνοδος της Νίκαιας το 325 μ.Χ. είναι ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην ιστορία του Χριστιανισμού, καθώς έθεσε τις δογματικές βάσεις της Εκκλησίας.
Η Σύνοδος συγκλήθηκε από τον Μέγα Κωνσταντίνο με δύο κύριους στόχους:
-
Καταδίκη του Αρειανισμού (δογματικό ζήτημα).
-
Αποκατάσταση της ειρήνης και της ενότητας στους κόλπους της Εκκλησίας.
Οι βασικές αποφάσεις της Συνόδου συνοψίζονται στα εξής:
📜 1. Το Σύμβολο της Πίστεως (Σύμβολο της Νίκαιας)
Η πιο θεμελιώδης απόφαση ήταν η σύνταξη του πρώτου μέρους του Συμβόλου της Πίστεως (τα επτά πρώτα άρθρα), το οποίο αποτέλεσε τη θετική διατύπωση της ορθόδοξης δογματικής διδασκαλίας.
-
Αντιμετώπιση του Αρειανισμού: Ο Άρειος, πρεσβύτερος από την Αλεξάνδρεια, δίδασκε ότι ο Ιησούς Χριστός (ο Υιός) δεν ήταν ομοούσιος με τον Πατέρα, αλλά κτίσμα του Θεού, ανώτερο μεν, αλλά όχι αληθινός Θεός.
-
Η Ομοουσιότητα: Η Σύνοδος, με τη λέξη-κλειδί «Ομοούσιον», διακήρυξε τη θεότητα του Ιησού Χριστού, ορίζοντάς Τον ως «Θεόν ἀληθινὸν ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ, γεννηθέντα οὐ ποιηθέντα, ὁμοούσιον τῷ Πατρί». Η λέξη αυτή θεμελίωσε τη διδασκαλία για το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος.
📅 2. Ο Καθορισμός του Πάσχα
Η Σύνοδος καθόρισε επίσης την κοινή ημερομηνία εορτασμού του Πάσχα για όλη τη Χριστιανοσύνη.
-
Ημερομηνία: Αποφασίστηκε το Πάσχα να εορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο της εαρινής ισημερίας. Αυτή η απόφαση είχε σκοπό να αποσυνδέσει τον εορτασμό από το εβραϊκό Πάσχα (το οποίο συνέπιπτε με τη 14η του μήνα Νισάν, ανεξαρτήτως ημέρας της εβδομάδας) και να διασφαλίσει την ενιαία τήρηση σε όλες τις Εκκλησίες.
⛪ 3. Ιεροί Κανόνες (20 Κανόνες)
Η Σύνοδος θεσμοθέτησε 20 ιερούς κανόνες (εκκλησιαστικούς νόμους) που ρύθμιζαν θέματα διοίκησης, ιεραρχίας και πειθαρχίας:
-
Διοικητικά: Καθορίστηκαν οι αρμοδιότητες των Μητροπολιτών (τέταρτος κανόνας) και των μεγάλων επισκοπικών εδρών (π.χ. Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ρώμης), αναγνωρίζοντας την τοπική τους δικαιοδοσία (έκτος κανόνας).
-
Πειθαρχικά:
-
Καθορίστηκαν οι διαδικασίες χειροτονίας των επισκόπων (να γίνεται από όλους τους επισκόπους της επαρχίας).
-
Ορίστηκαν οι όροι μετάνοιας (επίλυση) για τους πεπτωκότες (κληρικούς και λαϊκούς που αρνήθηκαν την πίστη τους κατά τους διωγμούς).
-
Απαγορεύτηκε η γονυκλισία κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας την ημέρα της Κυριακής και καθ’ όλη την περίοδο της Πεντηκοστής (ως έκφραση της χαράς και της Ανάστασης).
-
Με τη Σύνοδο της Νίκαιας, η Εκκλησία εισήχθη σε μια νέα περίοδο συνοδικής έκφρασης της εκκλησιαστικής συνείδησης, με τον Μέγα Κωνσταντίνο να παίζει καθοριστικό ρόλο ως εγγυητής της ενότητας.
Αυτό το βίντεο εξηγεί αναλυτικά την αίρεση του Αρείου και την απάντηση της Εκκλησίας μέσω της Συνόδου της Νίκαιας: Η αίρεση του Αρείου και η απάντηση της Εκκλησίας (Σύνοδος Νικαίας 325 μ.Χ.).
