Αναλυτικά και ενημερωμένα στοιχεία σχετικά με τον αυτισμό στις γυναίκες, το φαινόμενο της υποδιάγνωσης και τη σημασία της διάγνωσης:
Αυτισμός στις Γυναίκες: Γιατί είναι Υποδιάγνωστες
Οι γυναίκες στο φάσμα του αυτισμού, ειδικά εκείνες που δεν έχουν νοητική υστέρηση, συχνά διαγιγνώσκονται αργότερα ή παραμένουν αδιάγνωστες. Αυτό οφείλεται κυρίως στις ακόλουθες παραμέτρους:
1. Διαφορετική Εξωτερίκευση των Συμπτωμάτων (Masking)
Ο κυριότερος λόγος για την υποδιάγνωση στις γυναίκες είναι το φαινόμενο του «καμουφλάζ» ή «συγκάλυψης» (masking ή camouflaging). Οι γυναίκες, λόγω κοινωνικών προσδοκιών και έμφυτων τάσεων, αναπτύσσουν συχνά πιο αποτελεσματικές στρατηγικές αντιμετώπισης και προσαρμογής, οι οποίες κρύβουν τα αυτιστικά τους χαρακτηριστικά:
- Μίμηση (Mimicry): Μαθαίνουν να μιμούνται τη συμπεριφορά των νευροτυπικών συνομηλίκων τους, παρακολουθώντας προσεκτικά κοινωνικές αλληλεπιδράσεις (π.χ., το πώς να διατηρούν οπτική επαφή, πώς να γελούν σε μια συζήτηση).
- Προσπάθεια για Κοινωνική Αποδοχή: Δείχνουν μεγαλύτερη συνειδητή προσπάθεια να ενταχθούν σε κοινωνικές ομάδες και να διατηρήσουν φιλίες, ακόμη κι αν αυτό τις εξαντλεί (κοινωνική εξουθένωση).
- «Κρυφά» Ενδιαφέροντα: Τα έντονα, περιορισμένα ενδιαφέροντά τους (special interests) είναι συχνά κοινωνικά πιο αποδεκτά ή διακριτικά (π.χ. φανταστικοί χαρακτήρες, διάβασμα, συγγραφή, μουσική, ζώα) σε αντίθεση με τα παραδοσιακά ανδρικά ενδιαφέροντα που εντοπίζονται εύκολα στα διαγνωστικά εργαλεία (π.χ. μηχανική, τρένα, χάρτες).
- Εσωτερίκευση των Δυσκολιών: Η δυσφορία από τον υπερβολικό αισθητηριακό φόρτο ή το άγχος εκφράζεται συχνά με εσωτερίκευση (π.χ. άγχος, κατάθλιψη, διατροφικές διαταραχές), αντί για την εξωτερίκευση που είναι πιο συχνή στους άνδρες (π.χ. ξεσπάσματα θυμού, επιθετικότητα).
2. Διαγνωστικά Κριτήρια που Βασίζονται σε Άρρενες
Τα τυπικά διαγνωστικά κριτήρια και τα εργαλεία (όπως το DSM-5), αλλά και η πλειοψηφία της έρευνας, βασίστηκαν αρχικά σε δείγματα αγοριών. Ως εκ τούτου, δίνουν έμφαση σε συμπεριφορές που είναι πιο χαρακτηριστικές στα αγόρια με αυτισμό (π.χ. εμφανής μοναχικότητα, επαναλαμβανόμενες κινητικές συμπεριφορές όπως το flappig των χεριών, έντονη εστίαση σε αντικείμενα).
Το αποτέλεσμα είναι ότι οι επαγγελματίες υγείας συχνά δεν αναγνωρίζουν τα διαφορετικά, πιο «λεπτά» χαρακτηριστικά του αυτισμού στις γυναίκες.
Η Σημασία της Διάγνωσης στην Ενήλικη Ζωή
Ακόμη και αν μια γυναίκα διαγνωστεί με αυτισμό στην εφηβεία ή την ενήλικη ζωή, η διάγνωση είναι εξαιρετικά σημαντική και μπορεί να βελτιώσει δραστικά την ποιότητα ζωής της:
1. Αυτογνωσία και Ανακούφιση
Η διάγνωση προσφέρει επιβεβαίωση και ανακούφιση. Πολλές γυναίκες αισθάνονται «χαλασμένες», «περίεργες» ή απλά «διαφορετικές» για χρόνια. Η διάγνωση παρέχει ένα πλαίσιο για να κατανοήσουν γιατί είχαν πάντα δυσκολίες στην επικοινωνία ή αντιδρούσαν διαφορετικά σε κοινωνικές καταστάσεις ή αισθητηριακά ερεθίσματα.
2. Κατανόηση Ψυχικών Διαταραχών
Η συγκάλυψη (masking) οδηγεί σε χρόνια εξουθένωση (burnout), αυξημένο άγχος και κατάθλιψη. Η διάγνωση του αυτισμού αποκαλύπτει την πραγματική αιτία αυτών των προβλημάτων. Συχνά, η αυτιστική γυναίκα διαγιγνώσκεται αρχικά λανθασμένα με άλλες ψυχικές διαταραχές (π.χ. Διπολική Διαταραχή, Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας) ενώ ο αυτισμός είναι η υποκείμενη αιτία.
3. Βελτίωση των Στρατηγικών Αντιμετώπισης
Με τη διάγνωση, οι γυναίκες μπορούν:
- Να περιορίσουν το masking: Να σταματήσουν να σπαταλούν την ενέργειά τους προσπαθώντας να είναι «νευροτυπικές».
- Να αναζητήσουν Υποστήριξη: Να ζητήσουν θεραπεία προσαρμοσμένη στις αυτιστικές τους ανάγκες (π.χ. διαχείριση αισθητηριακής υπερφόρτωσης), αντί για εσφαλμένες θεραπείες.
- Να βελτιώσουν τις Σχέσεις: Να εξηγήσουν στους αγαπημένους τους την κατάστασή τους, οδηγώντας σε καλύτερη κατανόηση και πιο υγιείς σχέσεις.
- Να Προσαρμόσουν το Περιβάλλον: Να κάνουν αλλαγές στο σπίτι ή στον εργασιακό τους χώρο για να μειώσουν τον αισθητηριακό φόρτο (π.χ. λιγότερα φώτα, ακουστικά).
Η καθυστερημένη διάγνωση λειτουργεί ως «κλειδί» που εξηγεί μια ζωή γεμάτη παρεξηγήσεις, εσωτερικές συγκρούσεις και αναπάντητα ερωτήματα.
