«Το ταξιδιωτικό μου χνάρι»
.
Κάθε 25 του μηνός στην Κουλτουρόσουπα.
Γράφει η Ελένη Γιαννακίδου* για την Κουλτουρόσουπα (+photos)
.
Με τη λέξη Καϊμάκι ή Kaymak στα τουρκικά, ο νους μας πηγαίνει στις φουσκάλες που σχηματίζει ο μερακλίδικος ελληνικός καφές στη χόβολη ή πάλι σ εκείνη την πλούσια λευκή κρέμα που τρώμε ως παγωτό με τη μαστίχα να αρωματίζει τον ουρανίσκο μας και να μας ταξιδεύει σε μέρη και παζάρια της Ανατολής. Απ αυτήν την αφράτη λοιπόν και παγωμένη κρέμα που μοιάζει με χιόνι, παίρνει το όνομά του το τρίτο σε υψόμετρο βουνό της Ελλάδας, ο Βόρας, γνωστός σε όλους μας ως Καϊμάκτσαλαν.
Κι επειδή το βουνό είναι τόσο ψηλό, δικαίως, οι Τούρκοι, πέρα από το παχύ του χιόνι, τού προσέθεσαν και το όνομα τσαλάν, κλέφτη δηλαδή, γιατί ίσως είναι το μοναδικό βουνό που κρατά το χιόνι του τόσο πολύ κι απ την άλλη, όταν αυτό λιώνει, δίνει τα υπέροχα νερά του στην περιοχή της Αλμωπίας.
Πέρα απ τις πανύψηλες βουνοκορφές του λοιπόν που είναι σχεδόν πάντα χιονισμένες, το ίδιο το βουνό αποτελεί και ένα φυσικό σύνορο ανάμεσα στη χώρα μας και τα Σκόπια. Ανεβαίνοντας το βουνό με τ αυτοκίνητο, περνάμε από χωριά καμπίσια με πλατάνια και νερά και, όσο περισσότερο ανεβαίνουμε, τόσο η βλάστηση αυξάνει σε έλατα ,οξιές και δρυς, ενώ κάτω λαμπυρίζει καταγάλανη η λίμνη Βεγορίτιδα. Πλήθος κόσμου σταματά δεξιά κι αριστερά μέσα στα χιόνια για να βγει μια φωτογραφία ή Selfie στο άκρως αλπικό τοπίο. Σε ύψος 2050 μ φτάνουμε στο χιονοδρομικό. Δυο σαλέ -καταφύγια, σχολή για ενοικίαση εξοπλισμού και εκμάθησης Σκι αλλά και οι αναβατήρες -lift- πιο πάνω, μάς περιμένουν να ανέβουμε πιο ψηλά. Μας τραβά το βλέμμα κι η εικόνα των ειδικών εκχιονιστικών μηχανημάτων, σε γκρίζο μεταλλικό χρώμα με μικρή καμπίνα για το προσωπικό και έναν τεράστιο οδοστρωτήρα μπρος του,που σε τακτά διαστήματα περνούν και ομαλοποιούν τις πίστες του χιονιού καθιστώντας το πιο αφράτο.
Με βάδισμα αρκετής ώρας για δυνατούς πεζοπόρους κάθε εποχή του χρόνου ή με ειδικά ερπυστριοφόρα, μπορεί κανείς να φτάσει στην κορυφή στα 2500μ και να επισκεφτείτο εκκλησάκι του προφήτη Ηλία, που τώρα τον χειμώνα μοιάζει με ζαχαρωτό! Είναι Γοτθικού ρυθμού κατασκευασμένο από τους Σέρβους για να θυμίζει σ όλους μας τις μάχες του Α Παγκοσμίου πολέμου. Σε κοντινή απόσταση υπάρχει το μνημείο με τα οστά των Σέρβων πολεμιστών-συμμάχων των Ελλήνων στη διάρκεια του πολέμου έναντι των δυνάμεων του Άξονα. Μας πληροφορούν πως για την περίφραξή του χρησιμοποιήθηκε συρματόπλεγμα, ενώ στα κολονάκια που το στηρίζουν , τοποθετήθηκαν οι οβίδες απ τον πόλεμο. Βλέποντας πόσο ψηλά βρίσκομαι και θωρώντας αυτήν την εικόνα, δεν μπορώ παρά να αισθανθώ δέος κι ευγνωμοσύνη γι αυτούς τους αγωνιστές.
Καθόμαστε στο βουνό ως το σούρουπο όπου το φεγγάρι, σαν βγαίνει ολόγιομο, δημιουργεί μια φοβερή αντίθεση με το λευκό τοπίο και το εκτυφλωτικό γαλάζιο της λίμνης που δεσπόζει στους πρόποδες του Βόρα. Κατεβαίνοντας απ το βουνό, δεν μπορούμε ν αντισταθούμε στον πειρασμό να μην περπατήσουμε στα πέτρινα σοκάκια του γραφικού οικισμού του Παλιού Αγίου Αθανασίου. Το χωριό εγκαταλείφθηκε απ τους κατοίκους του, μα τις τελευταίες δεκαετίες έγινε αναπαλαίωση πολλών μισογκρεμισμένων δίπατων σπιτιών και πολλά άλλα χτίστηκαν σεβόμενοι οι κάτοικοι την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του τόπου. Ξενώνες, καφέ, μαγαζάκια, ιδιωτικές κατοικίες, εστιατόρια, είναι φτιαγμένα με πελεκητή πέτρα, ξύλο και κεραμοσκεπή, δημιουργώντας έναν κουκλίστικο οικισμό που χαρακτηρίζεται από πολλούς ως η Αράχωβα του Βορρά.
Επειδή γνωρίζουμε πως στην περιοχή της Αλμωπίας υπάρχουν τα πιο διάσημα απ την αρχαιότητα θερμά λουτρά της Μακεδονίας, δε θέλουμε ν αντισταθούμε σ αυτή την απόλαυση… Βάζουμε ξυπνητήρι στις 2.30 τα ξημερώματα και ξεκινάμε οδικώς απ το κατάλυμά μας για τα Πόζαρ!!! Η ονομασία σλάβικη που σημαίνει κάτω από τη φωτιά, γιατί εδώ τα νερά που αναβλύζουν στο Δάσος των Λουτρών και στο φαράγγι του Αγίου Νικολάου είναι θερμά με θερμοκρασία 37 βαθμούς κελσίου. Μια περιοχή απείρου φυσικού κάλλους με τα αιωνόβια πλατάνια να σκιάζουν δεξιά κι αριστερά τον Θερμοπόταμο ή αλλιώς Τοπλίτσα που διασχίζει την περιοχή. Κοιτώ τα παλιά κτίρια που κάποτε αποτελούσαν ξενοδοχεία και καταλύματα δημοφιλή και τώρα μαραζώνουν από την εγκατάλειψη και τη φθορά στο πέρασμα του χρόνου και για λίγο μελαγχολώ… Συγκρίνω αυτόματα την περιοχή με λουτροπόλεις του εξωτερικού που έχω επισκεφτεί και διαπιστώνω πως τούτος ο τόπος θα μπορούσε, αξιοποιώντας μονάχα τη φυσική του ομορφιά, ν αποτελεί ένα απ τα περιζήτητα τουριστικά θέρετρα στο χώρο του Θερμαλιστικού Τουρισμού στην Ευρώπη. Γι αυτά τα Λουτρά έχω ακούσει πολλές αφηγήσεις απ τον σύζυγό μου που περνούσε τα καλοκαίρια του τη δεκαετία του 80 σ αυτό το δάσος κι έμενε σ ένα απ αυτά τα δωμάτια των ξενοδοχείων με τη μητέρα του. Εκείνη έκανε θεραπεία πίνοντας και κολυμπώντας στα ιαματικά νερά -διακοπές πολύ της μόδας για κείνη την εποχή – κι ο άνδρας μου μικρός έπαιζε με τους άλλους συνομήλικούς του μέσα στο δάσος. Τον φαντάζομαι, ένα ψιλόλιγνο αγόρι, να τρέχει στο φαράγγι, να βουτά από ψηλά στους καταρράκτες, να κάνει χάζι με τ άλλα παιδιά τους παππούδες που μπαίνουν στις χαβούζες, να εξερευνά τα μυστικά περάσματα των σπηλαίων και να κρύβεται σ αυτά, να παίζει μπάλα και κρυφτό πίσω απ το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, να μαζεύει με τους μεγάλους κράνα και αγριοβατόμουρα για το περίφημο σπιτικό λικέρ, βάλσαμο και γιατρικό σε κάθε γρίπη …
Σήμερα το τοπίο είναι κάπως αλλιώς. ‘Ετσι όπως διαμορφώθηκε, με εξωτερικούς κρύους απ τον ποταμό και θερμούς απ τα νερά της γης καταρράχτες σε συνδυασμό με τις εξωτερικές βάθρες και τη μεγάλη πισίνα, το καθιστούν μέρος ειδυλλιακό για κάθε ηλικία, όχι όμως για πολυήμερες διακοπές σαν άλλοτε. Οι μεγαλύτεροι απολαμβάνουν τις ιδιότητες των νερών στο διαμορφωμένο υδροθεραπευτήριο, οι νέοι κάνουν λουτρά στις εξωτερικές βάθρες που ειλικρινά, αν χιονίζει ή έχει πανσέληνο και βλέπεις τα νερά ν αχνίζουν και βρίσκεσαι μέσα σ αυτά, είναι η ύψιστη απόλαυση για το σώμα και το πνεύμα, ενώ υπάρχουν και οι εσωτερικές πισίνες. Μια τέτοια με την ονομασία Απόλλωνας κλείσαμε κι εμείς, για να χαρούμε για ένα μισάωρο αυτή τη μαγεία των ζεστών νερών, σε πισίνα με ξύλινα δάπεδα , μαρμάρινη εσωτερική επένδυση κι έναν μικρό ορμητικό καταρράκτη να λούζει τα σώματά μας με τα ευεργετικά του, πλούσια σε μέταλλα και στοιχεία, νερά του.
Βγαίνοντας από το λουτρό αισθανόμαστε χαλαρωμένοι κι ανανεωμένοι. Σκέφτομαι πως κάτι ήξεραν οι Μακεδόνες πολεμιστές του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου που αναζητούσαν την ευεξία τους σ αυτά τα ίδια νερά και που μάλιστα, όπως λέει κι η ντόπια παράδοση , βουτούσαν και τις Σάρισσές τους στο νερό για να γίνουν πιο στιβαρές και λαμπερές. Γύρω στο χώρο υπάρχουν υπηρεσίες για χαλαρωτικό -θεραπευτικό μασάζ και διάφορα είδη αρωματο–θεραπειών για υγεία κι ευεξία! Μαγεμένοι από τις Σειρήνες των ιαματικών νερών δεν αρνούμαστε μια τέτοια εμπειρία… Κι επειδή ως μέγιστη απόλαυση θεωρείται επίσης και το καλό φαγητό, ξεκινάμε το μεσημεράκι για το γραφικό χωριό κοντά στα Λουτρά με την ονομασία Όρμα. Το χωριό όμορφο, φροντισμένο, με πλακόστρωτα, με ποτάμι που το διασχίζει κατά μήκος του στολισμένο στις γέφυρές του με γλαστράκια και ρομαντικό φωτισμό, μας κάνει να νιώθουμε πως είμαστε μέρος ενός γιορτινού ολάνθιστου σκηνικού στην καρδιά του χειμώνα. Όση ώρα βρισκόμαστε στην κεντρική πλατεία, κάτω απ τα θεόρατα πλατάνια, δοκιμάζουμε ντόπια κουζίνα και ευφραίνουμε την καρδιά μας με γλυκόπιοτα κρασιά…
Για το τέλος αυτού του διημέρου αφήνουμε την πρωτεύουσα του Νομού Πέλλας, την Πόλη των Νερών, την Έδεσσα! Ο Εδεσσαίος ποταμός τη διασχίζει δημιουργώντας στην πορεία του μικρούς και μεσαίους καταρράκτες 12-20 στον αριθμό, με τον πιο εντυπωσιακό εκείνο με την ονομασία Κάρανος που πέφτει ορμητικός στο τέρμα του βράχου και στην απόληξη του Πάρκου των Καταρραχτών σε ύψος 70 μέτρων.
Σ όλη την πόλη ακούς τον ήχο των γάργαρων νερών, γι αυτό και δεν υπάρχει επισκέπτης που φεύγει δυσαρεστημένος απ αυτήν. Το ίδιο το φυσικό της τοπίο κι η γεωγραφική της θέση αποπνέουν έντονα τη θετική τους αύρα ολόγυρα… Μπορεί τα νερά που συνεχώς ρέουν να παίρνουν μαζί τους κάθε θλίψη και να φέρνουν νέες εικόνες και νέα ενέργεια στη ζωή των ανθρώπων… Η περιήγηση ξεκινά απ την παλιά συνοικία Βαρόσι με μια επίσκεψη στην παλιά Μητρόπολη – βυζαντινό κομψοτέχνημα αφιερωμένο στους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο, στα αναπαλαιωμένα και κάποια επισκέψιμα Αρχοντικά, στο Υπαίθριο Μουσείο Νερού, στους Μύλους, στο Κανναβουργείο αλλά και στο Ερπετάριο. Με μια βόλτα σ αυτό το σημείο της πόλης μπορείς να καταλάβεις τη σημασία του Νερού σ αυτόν τον τόπο, όχι μόνο για τις καλλιέργειές τους αλλά και για τη βιομηχανική άνθιση της περιοχής. Το Νερό γι αυτή την πόλη είναι μεγάλη ευλογία! Μεγάλη ευλογία νομίζω είναι και για μας που βλέπουμε τον Καταρράκτη, κάθε φορά που ταξιδεύουμε στην περιοχή, άλλοτε ορμητικό και άλλοτε, με πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, παγωμένο. Δεν παραλείπουμε βέβαια να μπούμε στο σπήλαιο που σχηματίζεται πίσω του και να θαυμάσουμε τη γεωμορφολογία του. Όλη αυτή η περιοχή κυριολεκτικά κρέμεται πάνω σ ένα τεράστιο βράχο!
Δεν φεύγω απ την Έδεσσα, αν δεν περάσω απ τον Σιδηροδρομικό Σταθμό της. Παρόλο που το τρένο δεν είναι ένα μεταφορικό μέσο που συνηθίζω να χρησιμοποιώ, τούτος ο Σταθμός, κατασκευασμένος επί Τουρκοκρατίας το 1894, μού βγάζει μια νοσταλγία για ταξίδια με τρένο που έκανα με τους γονείς μου στην παιδική μου ηλικία μα και μια αθωότητα. Ξέρω πολλούς που γαληνεύουν στους Σταθμούς των τρένων και πολλούς ταξιδιώτες που θεωρούν τον Σταθμό της Έδεσσας από τους πιο γραφικούς και όμορφους… Ίσως, γιατί πάντοτε στο νου μας η εικόνα ενός Σταθμού ταυτίζεται με θύμησες επιστροφής, ανταμώματος, χωρισμών, δακρύων μα και φιλιών… Εγώ, πάντως, κάθε φορά που βρίσκομαι εδώ, επιλέγω να περπατώ για λίγο κοντά στις ράγες του πριν δύσει ο ήλιος, να ανακατεύω την παρουσία μου μαζί με το λιγοστό πλήθος που περιμένει ν ανέβει σ ένα βαγόνι για κάποιο προορισμό και να πηγαίνω με τον σύζυγό μου Jean στο ομώνυμο ταβερνάκι πλάι στις γραμμές, να πίνουμε κρασί και να σχεδιάζουμε ταξίδια… Και μάλλον αυτή η προσέγγιση να χρειάζεται, όταν πας σ ένα σταθμό τρένων όχι ως επιβάτης αλλά ως περιηγητής….
ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ
1) Για να δεις τον μεγαλύτερο καταρράκτη στην πόλη της Έδεσσας και να φωτογραφηθείς κάτω απ αυτόν. Αυτόματα η φωτογραφία σου γίνεται Καρτ Ποστάλ και μένει στη μνήμη για μια ζωή.
2) Για να πιεις το καφεδάκι σου το πρωί ή το σούρουπο στην περιοχή Ψηλός Βράχος και στο ομώνυμο καφέ αγναντεύοντας τον κάμπο που απλώνεται κάτω από την πόλη της Έδεσσας.
.
3) Για να αγοράσεις τα φασόλια Καρατζόβας, και, αν πας καλοκαίρι, να φας τα πιο γλυκά και τραγανά κεράσια του κόσμου. Επίσης για να δροσιστείς, στις μεγάλες ζέστες, στη σκιά των μεγάλων πλατανιών που δεσπόζουν σε κάθε πλατεία της Έδεσσας πλάι στους παραπόταμους και στα νερά. Στη περιοχή Κιουπρί, αξίζει να περπατήσεις πλάι στη μονότοξη γέφυρα, τη μοναδική σωζόμενη βυζαντινή γέφυρα στην περιοχή, που στη διάρκεια του Εμφυλίου υπήρξε θέρετρο μαχών. Μην παραλείψεις να γευτείς ντόπια κουζίνα στα ταβερνάκια της πόλης και να δοκιμάσεις το παραδοσιακό Τσουμπλέκι!
.
4) Για να περπατήσεις το φαράγγι της περιοχής του Δάσους των Λουτρών, να θαυμάσεις τα σπήλαιά του και να εξερευνήσεις τη φύση του.
5) Για να επιδοθείς σε διάφορα είδη σπορ στο χιονοδρομικό στο Καϊμακτσαλάν. Πρόσεχε μόνο πως, όταν έχει αέρα κι οι θερμοκρασίες είναι πολύ χαμηλές, παρατηρείται μια άνεμο-χιονοθύελλα που καθιστά δύσκολη την ορατότητα ακόμη και σε κοντινή απόσταση.
6) Για να επισκεφτείς στη διάρκεια της διαδρομής σου τον αρχαιολογικό χώρο της Πέλλας και το Μουσείο της, αν ανεβαίνεις από Θεσσαλονίκη αλλά και τους Μακεδονικούς Τάφους στην περιοχή των Λευκαδίων, αν ταξιδεύεις από τον Επαρχιακό δρόμο Νάουσας – Έδεσσας.
ΕΣΤΙΑΣΕΙΣ
ΘΑΜΠΑ ΚΑΙ ΦΩΤΕΙΝΑ ΣΗΜΕΙΑ
Πολλοί μπερδεύουν, ιδιαίτερα αυτοί που ζουν στη Νότια Ελλάδα, την περιοχή της ‘Εδεσσας, με την περιοχή της Βέροιας και της Νάουσας. Ίσως, γιατί θυμούνται από τα εφηβικά τους χρόνια τις σχολικές πενθήμερες στη Θεσσαλονίκη ή πάλι τις εκδρομές με τουριστικά πρακτορεία, όπου πάντα η Βέροια – Νάουσα – Έδεσσα αποτελούσαν ενιαίο περιηγητικό πακέτο μια ημέρας. Ως εκπαιδευτικός, δουλεύοντας σε νησιά, θυμάμαι πως πάντοτε, σαν με ρωτούσαν για τον τόπο μου, μου έλεγαν για το ονειρεμένο τοπίο της βλάστησης και των νερών της γενέτειράς μου, της Βέροιας, έχοντας στο μυαλό τους συγκεχυμένες εικόνες της Ελιάς, του Άλσους του Αγίου Νικολάου και του Πάρκου των Καταρρακτών. Ωφέλιμο είναι οι πόλεις αυτές να γίνονται χώροι περιήγησης ξεχωριστά, γιατί κι οι τρεις έχουν έντονο το υδάτινο στοιχείο και την πλούσια ιστορική -αρχαιολογική και λαογραφική παράδοση μα, αν τις χαρείς ξεχωριστά, θα διαπιστώσεις πως είναι τόσο διαφορετικές και συνάμα έχουν τελείως διαφορετικά αξιοθέατα να σου προσφέρουν η κάθε μια τους!
Ευχαριστώ ιδιαιτέρως τo Rania’s guest house στους Τσάκους Αριδαίας καθώς και την ιδιοκτήτριά του Φωτεινή Καρανίκα για την άψογη φιλοξενία που μας παρείχε, την φροντίδα και την ευγένεια με την οποία μας περιποιήθηκε σ ένα τόσο όμορφο κατάλυμα, ώστε να νιώσουμε κι εγώ κι η οικογένειά μου πως βρισκόμαστε στη θαλπωρή του σπιτιού μας! Χίλια ευχαριστώ και στον Αστέριο Δάλλα για το φωτογραφικό υλικό που μου έδωσε για την ολοκλήρωση αυτού του άρθρου.
Δείτε όλα τα άρθρα της Ε.Γ. με μια ματιά εδώΕΛΕΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΙΔΟΥ
.
*Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος άρθρου, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη.
—
.
Ακολουθήστε το Kulturosupa.gr στα social media
..