«Σφυρί, δρεπάνι και ψήφο στο φουστάνι» ! Η γυναικεία ψήφος. Από την Αριάδνη Καναβάκη - «Πάνδημος Μούσα».
«...Ορισμένα τινά Ελληνικά θήλεα ζητούν να δοθή ψήφος εις τας γυναίκας. Σχετικώς με το ίδιον τούτο θέμα διαπρεπέστατος επιστήμων είχεν άλλοτε αναπτύξει από του βήματος της Βουλής το επιστημονικώς πασίγνωστον, άλλως τε, γεγονός ότι παν θήλυ διατελεί εις ανισόρροπον και έξαλλον πνευματικήν κατάστασιν ωρισμένας ημέρας εκάστου μηνός... Νεώτεραι και ακριβέστεραι έρευναι καταδείκνυσιν ότι ου μόνον ωρισμένας ημέρας, αλλά δι' όλου του μηνός τελούσιν άπαντα τα θήλεα εις πνευματικήν και συναισθηματικήν ανισορροπίαν... Επειδή εν τούτοις αι ημέραι αύται, δεν συμπίπτουν ως προς όλα τα θήλεα, είναι αδύνατον να ευρεθή ημέρα πνευματικής ισορροπίας και ψυχικής γαλήνης όλων των θηλέων, ώστε την ευτυχή εκείνην ημέραν να ορίζονται αι εκάστοτε εκλογαί. Η γυναικεία συνεπώς ψήφος είναι πράγμα επικίνδυνον, άρα αποκρουστέον»
Εφημ: «Νέα Ημέρα» στις 20 Μαρτίου 1928.
Και επί των ημερών μας αναγνώστες μου, παραμένουμε στην εκλογική αγωνία που προσφάτως το Δημοκρατικό πολίτευμά μας και οι εκλεγμένοι μας εκπρόσωποι μας ξανά-ζητούν. Η προσφυγή στις κάλπες, το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, είναι από τα θεμελιώδη της δημοκρατίας και θεωρείται αναμφισβήτητα μια κατοχύρωση που εξασφαλίζει στην πλειοψηφία το κοινωνικό συμφέρον διαμέσου των αιρετών αρχόντων μας (για το “άλλο” δικαίωμα εκείνο του δημοψηφίσματος στους λαούς δε θα βάζαμε και το χέρι μας στη φωτιά, καθώς από ότι φαίνεται θα χρειαστούν αρκετοί αγώνες ακόμα). Ωστόσο η σημερινή “φυσιολογική και ορθώς πολιτική θέση” για το άνωθεν δημοκρατικό δεδομένο της ψήφου/κάλπης, δεν αποτελούσε μέχρι πριν λίγα χρόνια ένα αναφαίρετο δικαίωμα για το μισό τουλάχιστον του ελληνικού πληθυσμού και συγκεκριμένα για τις γυναίκες. Η ψήφος των γυναικών είτε συμμετείχαν ως ψηφοφόροι είτε ως υποψήφιες είναι ένα κεκτημένο που χρειάστηκε πολλούς αγώνες από αυτές κυρίως τις… πνευματικά/ συναισθηματικά ανισόρροπες και έξαλλες…!
Αριστοφανικά θωρώντας το, δεν το σχολιάζεις. Αριστοφανικά ίσως και αν υπακούαμε στις εντολές της κωμωδίας με τις «Εκκλησιάζουσες» ή ακόμα και τη «Λυσιστράτη» ίσως να παραδειγματιζόμασταν επί του ουτοπικότερου/ουσιαστικότερου και τουλάχιστον θα αποφεύγαμε τον κόπο της διαδήλωσης και του πολύχρονου αγώνα ως προς τη γυναικεία ψήφο, καθώς είναι απολύτως πλέον συνειδητό και ιστορικά/ανθρωπολογικά καταγεγραμμένη η ιδέα, ότι οι γυναίκες φτιάχνουν κοινωνίες και οι άνδρες κάνουν πολέμους. Ναι τα έλεγαν στην αρχαία “αγοράν” κάποιοι ρηξικέλευθοι/ριζοσπαστικοί φιλόσοφοι που θεωρούνταν ημίτρελοι και κωμικά τους “μετέγραψε” ο κος Αριστοφάνης.
Στην πατρίδα μας οι γυναίκες προσέρχονται στην κάλπη στις 11 Φεβρουαρίου 1934 με αφορμή τις τότε δημοτικές εκλογές (Προεδρικό διάταγμα 5 Φεβρουαρίου 1930). Παρούσες ως ψηφοφόροι (εκλέγειν) δεν ήταν το σύνολο του γυναικείου πληθυσμού, αλλά υπήρχαν και οι δέουσες απαγορεύσεις. Θα ψήφιζαν μόνο όσες είχαν Απολυτήριο Δημοτικού και είχαν κλείσει τα 30.Και όταν μιλάμε για παρουσία στην κάλπη το εκλογικό τους δικαίωμα άσκησαν οι 439 γενναίες από τις 2.655 καταγεγραμμένες (Αθήνα). Η συζήτηση φυσικά είχε αρχίσει στη Βουλή νωρίτερα (1920, 1922,1925,1929) αλλά χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα ,εξαιτίας της πίεσης που άσκησε το τότε Σοσιαλεργατικό Κόμμα, φωνάζοντας προεκλογικά «Σφυρί, δρεπάνι και ψήφο στο φουστάνι» ! Μυθικές καταστάσεις δηλαδή… Σημειωτέον ότι στην όλη δραστηριότητα σημαντική υπήρξε και η προσφορά της Καλλιρρόης Παρρέν, εκδότριας του περιοδικού «Εφημερίς των Κυριών» που ζητούσε επιμόνως την ισότητα των φύλων και τη νόμιμη χορήγηση πολιτικών δικαιωμάτων στις γυναίκες, βοηθώντας στη γέννηση πολλών γυναικείων κινημάτων των λεγόμενων φεμινιστικών, όπως ο «Σύνδεσμος για τα δικαιώματα της γυναικός» με πρόεδρο τη Μαρία Νεγρεπόντη και αντιπρόεδρο την Αύρα Θεοδωροπούλου.
Η ουσιαστική κατοχύρωση θα έρθει στις 28 Μαΐου 1952, με την παραχώρηση των πολιτικών δικαιωμάτων στις γυναίκες (εκλέγειν και εκλέγεσθαι) και τις Ελληνίδες να ψηφίζουν στις βουλευτικές εκλογές το 1956 (είχαν προηγηθεί οι εκλογές του ΕΑΜ στην ελεύθερη Ελλάδα στις 23/4/1944 όπου ψήφισαν και οι γυναίκες άνω των 18ετών), ενώ μόλις το σωτήριο έτος 1975 το γυναικείο κίνημα θα επιτύχει τη Συνταγματική ισότητα των φύλων. Και εδώ αναγνώστη μου να συνυπολογίσεις ότι με το Σύνταγμα του 1864 οι γυναίκες αναγνωρίζονται ως πολίτες (ουδέν σχόλιο) και τούτο ήταν συνέπεια της Ευρωπαϊκής επανάστασης που είχε ξεκινήσει το 1848 και ζητούσε την ισότητα στη μόρφωση, την αμοιβή και την εκλογή.
Και τι να αναλύσεις και ποια γεωγραφική θέση να υπενθυμίσεις (ναι τούτα αφορούν και άλλους λαούς ) που χρειάστηκαν αιώνες για το αυτονόητο και τη συμμετοχή του γυναικείου πληθυσμού στην πολιτική. Αρκεί και μόνο η διατύπωση από τα Ηνωμένα Έθνη, που χρειάστηκε να αποτυπώσει το 1948 την κατοχύρωση των ίσων δικαιωμάτων για όλους τους ανθρώπους με το άρθρο 21 λέγοντας «όλοι έχουν το δικαίωμα να συμμετάσχουν στην κυβέρνηση της χώρας τους απ' ευθείας ή μέσω ελεύθερα εκλεγμένων εκπροσώπων. Η θέληση του λαού πρέπει να είναι η βάση της εξουσίας και της κυβέρνησης και αυτή θα εκφράζεται με περιοδικές και αυθεντικές εκλογικές διαδικασίες στις οποίες θα έχουν ισάξιο δικαίωμα μυστικής ή αντίστοιχης ψήφου όλοι οι πολίτες» ενώ μόλις το 1979 οι ίδιοι συνεδριάζοντας αποφάσισαν την εξάλειψη των διακρίσεων κάθε είδους αναφορικά με το γυναικείο φύλο…
Και στη λήξη του κειμένου μας η πραγματικότητα είναι ότι ακόμα και αν οι γυναίκες κατόρθωσαν να μπουν στα κοινοβουλευτικά έδρανα η ζωή τους δεν ήταν και δεν είναι μέχρι σήμερα ρόδινη. Αρκεί μια δημοσίευση της βουλής, μια δημόσια μελέτη για να αποκαλυφθούν τα σεξιστικά και όχι μόνο σχόλια που οι ίδιες υφίστανται στην κοινοβουλευτική τους πορεία από τους συναδέλφους τους βουλευτές. Σίγουρα στην ουτοπία του το δημοκρατικό συναίσθημα είναι η ελεύθερη συμμετοχή στην εκλογή, ολόκληρου του κοινωνικού συνόλου ανεξαρτήτως των γενετήσιων οργάνων του, και σίγουρα η ψήφος που δίδεται στις γυναίκες είναι αυτή που ταυτίζεται με ότι θετικό ή αρνητικό οι υποψήφιες πρεσβεύουν. Ωστόσο όταν θα παύσει να σχολιάζεται ή να γράφεται η φυλετική μας διάκριση ή στατιστική, η όποια δημοκρατία μας θα έχει ένα ακόμα λιθαράκι στα θεμέλια της.
