Στις προ(σ)κλήσεις για «Εθελοντικούς καθαρισμούς» απαντώ ΟΧΙ! Από την «ΟΙΚΟ…νική Πραγματικότητα» της γεωπόνου Πίτσας Στασινοπούλου.
Πριν προχωρήσω στο σκεπτικό μου, οφείλω να ξεκαθαρίσω ότι μακριά από μένα οποιαδήποτε πρόθεση μομφής κατά των αγνών εθελοντών που στελεχώνουν ανιδιοτελώς παρόμοιες δράσεις. Ούσα και η ίδια εδώ και χρόνια εθελόντρια, ιδιαίτερα στον οικολογικό τομέα, δηλώνω πάντα και σε όλους τους τόνους τον πλήρη σεβασμό μου στην αγνή εθελοντική προσφορά, κατατάσσοντάς την στα υψηλά κοινωνικά ιδανικά. Εκείνη την προσφορά που πηγάζει από εσωτερική ανάγκη, που τιμά την ανθρώπινη υπόσταση, που πατά γερά σε ηθικές βάσεις και κυρίως δικαιώνει το λόγο ύπαρξής της. Μιλώ για εθελοντές αθόρυβους της «διπλανής πόρτας» που δεν θα σου δώσουν ποτέ την ευκαιρία οι ίδιοι να ανακαλύψεις το μεγαλείο τους, αυτό που φθάνει ενίοτε σε συγκινητικές υπερβάσεις των ορίων τους. Παρά μόνο τυχαία ίσως, ο απόηχος του έργου τους…
Απαραίτητος ο πρόλογος, καθώς ο κίνδυνος παρεξήγησης ελοχεύει και είναι το τελευταίο που θα ήθελα. Για να πω την αλήθεια, εδώ και καιρό σκεφτόμουν να καταπιαστώ με το θέμα και να που κάποια δελτία τύπου-προσκλήσεις, σαν το πρόσφατο από τον Φορέα Διαχείρισης Δέλτα Αξιού- Λουδία - Αλιάκμονα, μου δίνουν επίκαιρη αφορμή. Το οποίο, για πολλοστή φορά καλεί εθελοντές για καθαρισμό του σημαντικού βιότοπου. Πρέπει βέβαια να πω ότι δεν είναι ο μόνος φορέας που προβαίνει σε παρόμοια καλέσματα, είναι συνήθης τακτική διαφόρων φορέων επίσημων ή μη, κρατικών ή μη, οργανώσεων, σωματείων, συλλόγων, ομάδων και λοιπών, είτε επίσημα επιφορτισμένων με τη συντήρηση- διαχείριση συγκεκριμένων περιοχών, είτε αυτοβούλως ενεργούντων.
Λόγω εθελοντικής ιδιότητας, λαμβάνω τακτικά παρόμοια μηνύματα για συμμετοχή σε λογής «καθαρισμούς»… Ακτών, δασών, ρεμάτων, πάρκων, ιστορικών χώρων, βιοτόπων κλπ. σε μια σειρά καθαρισμών που ολοένα διευρύνονται. Περιλαμβάνοντας όλο και μεγαλύτερη γκάμα «βρώμικων» περιοχών, προσθέτοντας όλο και πιο πιασάρικα κίνητρα και βέβαια ποντάροντας κατά βάση στην ευαισθησία και το φιλότιμο του «ενεργού πολίτη». Ο οποίος για να δικαιούται τον τιμητικό τίτλο, οφείλει να πιάσει φαράσι και σκούπα, να φορέσει γάντια και γαλότσες, να γεμίσει έστω μία σκουπιδοσακούλα, να χαμογελάσει ευτυχής στην απαραίτητη κάμερα και μετά το πέρας της θεάρεστης αποστολής να φάει το σουβλάκι του, να απολαύσει ίσως το όποιο χάπενιγκ των διοργανωτών, να πάρει ίσως ό,τι δωράκι προαιρείται ο χορηγός και να επιστρέψει περιχαρής, γεμάτος εθνική περηφάνεια στην ταπεινή του έδρα. Χωρίς να αποκλείεται βεβαίως να λάβει και τιμητική περγαμηνή «δια την συμμετοχήν του» στην εξέχουσα δράση. Η οποία μεταξύ μας, χωρίς την «υποχρεωτική» συμμετοχή σχολείων, θα φάνταζε μάλλον χλωμή…
Σε όλα αυτά λοιπόν τα ληφθέντα μηνύματα, απαντώ με delete! Και όταν ερωτήθηκα στους γνωστούς σκληροπυρηνικούς κύκλους «γιατί δεν συμμετέχω», εξήγησα την άποψή μου και οι αντιδράσεις ήταν οι εξής: Κατά πρώτον με κοίταξαν με βλέμμα φαρμακερό, περίπου σαν τον Αρτέμη Μάτσα των παλιών ταινιών, σε ρόλο προδότη, ρουφιάνου, αποστάτη, υποχθόνιου και δόλιου τύπου. Κατά δεύτερον, χωρίς κανένα αντεπιχείρημα, αμφισβήτησαν ευθέως, οριζοντίως και καθέτως τον εθελοντισμό μου, με «καθαίρεσαν» αυτοστιγμί από… ενεργό πολίτη, με κατηγόρησαν απροκάλυπτα ως βολεμένη κι αντιδραστικιά και φαντάζομαι και άλλα κομψά πίσω από κλειστές πόρτες. Πλην κάποιων εξαιρέσεων που φάνηκε να μπαίνουν σε σκέψεις, χωρίς να τολμούν δημόσια να τις κάνουν λόγια… Και κατά τρίτον και σουρεαλιστικότερο όλων, παρόλα αυτά, ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΝ να μου στέλνουν κατά καιρούς σχετικά μηνύματα- προσκλήσεις και εννοώ προσωπικά! Και εγώ βεβαίως, ΣΥΝΕΧΙΖΩ το delete... σε (δημιουργική) δουλειά να βρισκόμαστε!
.
Όσο για την άποψη που προκάλεσε όλα αυτά τα εξαιρετικά, δεν πρόκειται για κάτι βαθυστόχαστο και φιλοσοφημένο αναγνώστη μου, σε βεβαιώ. Απλές σκέψεις που σχεδόν αγγίζουν τα (χαμένα) αυτονόητα. Όπως ας πούμε το αυτονόητο δικαίωμα να ζητώ «αντίκρυσμα» για τους φόρους που πληρώνω. Με την έννοια ότι η συντήρηση ενός δημόσιου χώρου γενικά, είναι επιβεβλημένη και όχι προαιρετική υποχρέωση των αντίστοιχων δημόσιων φορέων, επιφορτισμένων με το συγκεκριμένο καθήκον. Και οφείλουν να το εκτελούν υποχρεωτικά με την πρόσληψη του κατάλληλου προσωπικού, ως ανταποδοτικό όφελος των φόρων των πολιτών. Ως πολίτης πληρώνω βαρβάτους φόρους, εισφορές, δημοτικά τέλη κλπ για να μου «επιστραφούν» ανταποδοτικά μέσω παροχής κοινωφελών υπηρεσιών, μεταξύ των οποίων βεβαίως και πρωτίστως η καθαριότητα, στα ευρύτερα όρια του δήμου μου και κάθε δήμου και κατά συνέπεια στο σύνολο της επικράτειας. Με ποια λογική π.χ. να πληρώνω «τέλη καθαριότητας» και να ζητώ το καθάρισμα του πάρκου, του δρόμου, του διπλανού ρέματος, της παραλίας, ανέξοδα από εθελοντές; Μήπως με την ίδια λογική να ζητώ και εθελοντική αποκομιδή απορριμάτων;
Μιλώντας – καλή ώρα – για βιότοπους ή δασικές εκτάσεις, ιστορικές τοποθεσίες, ακτές και λογής δημόσιους χώρουςυπερτοπικού χαρακτήρα και πέραν των ορίων ενός δήμου, που ζέχνουν κυριολεκτικά και η εικόνα τους προκαλεί ντροπή, οι σκέψεις έρχονται αυτόματα: Όλες αυτές οι εκτάσεις ανήκουν στη δικαιοδοσία κάποιων κρατικών ή επίσημων υπηρεσιών, είτε λέγονται ΕΟΤ, είτε Αρχαιολογική ή Δασική Υπηρεσία, είτε Φορείς Διαχείρισης κλπ. Και όλες αυτές οι υπηρεσίες υποχρεούνται να φροντίζουν πρωτίστως για την καλή τους κατάσταση, μέσα από πόρους των δημόσιων ταμείων (των φόρων μου δηλαδή) πουπολύ συχνά ενισχύονται επιπλέον από κοινοτικούς πόρους μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων ΕΣΠΑ, όπως ο Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Αξιού- Λουδία - Αλιάκμονα. Αυτά βέβαια σε θεωρητικό επίπεδο, όπως θα ΕΠΡΕΠΕ να είναι για την υγιή τους λειτουργία. Το γεγονός ότι σε πρακτικό επίπεδο, η πλήρης αδιαφορία, η σκανδαλώδης κακοδιαχείριση και η οικονομική ρεμούλα… αφάνισε τους πολύτιμους πόρους, κρατικούς και κοινοτικούς, δεν σημαίνει ότι θα κληθεί ο εθελοντής να πληρώσει τα σπασμένα των λαμόγιων!
Ούτε νομιμοποιείται ηθικά ο εθελοντής να καλύπτει τη θέση ενός εργαζόμενου, εμποδίζοντας το βασικό δικαίωμα στην εργασία. Μια εργασία ήδη προβλεπόμενη, ήδη κοστολογημένη και προϋπολογισμένη, μόνο που κάποιοι «ποντικοί» φρόντισαν να ροκανίσουν τα ταμεία και να στερήσουν το πολύτιμο μεροκάματο από ανθρώπους σε απελπιστική ανεργία. Και αντί να κινητοποιηθούν προς αυτή την κατεύθυνση, εξοικονομώντας ό,τι μπορεί να εξοικονομηθεί στα παρόντα «πέτρινα χρόνια» και να εξασφαλίσουν έστω ένα πενιχρό μεροκάματο για ανθρώπους πραγματικά σε ανέχεια, προβαίνουν σε συγκινητικά καλέσματα εθελοντών για να καλύψουν δωρεάν πάγιες ανάγκες, που ΟΦΕΙΛΑΝ τυπικά και ηθικά να καλύψουν με αμειβόμενο προσωπικό, ειδικευμένο ή ανειδίκευτο. Βάζοντας ως φτηνό προκάλυμμα την «ευαισθησία για το περιβάλλον» και την «ανάπτυξη του εθελοντισμού», στοχεύοντας ως πάγια τακτική στο ευάλωτο θυμικό…
Πέραν τούτων όμως, το βασικότερο επιχείρημα «μη συμμετοχής» για μένα, είναι ότι με την εθελοντική συμμετοχή μου σε παρόμοιους καθαρισμούς, ουσιαστικά… «νομιμοποιώ» τους ρυπαίνοντες! Που σημαίνει ότι προκειμένου να έχω εγώ πεδίο δράσης και μάλιστα σταθερά επαναλαμβανόμενο (!), κάποιοι ασυνείδητοι μπορούν ανενόχλητοι να ρυπαίνουν… αφού θα έρχεται έτσι κι αλλιώς κάθε φορά ο ευαίσθητος εθελοντής να σκουπίζει τις βρωμιές του αναίσθητου και φτου κι απ’ την αρχή το «πυθάρι του Σίσσυφου»! Καλός και άγιος ο εθελοντικά καθαρίζων, η ενεργοποίησή του, η σούπερ προβολή της δράσης… αλλά ΓΙΑΤΙ δεν ακούω ΔΥΝΑΤΟ ΚΡΑΞΙΜΟ για τον ρυπαίνοντα; Γιατί ΔΕΝ βλέπω την εφαρμογή αυστηρών νόμων και την παραδειγματική του τιμωρία; Με τίνος την ανοχή/ αδιαφορία/ παράλειψη/ συγκάλυψη , οι πολύτιμοι βιότοποι – φαιδρά χαρακτηρισμένοι ως «προστατευόμενες περιοχές» που μόνο ως ανέκδοτο ακούγεται, έχουν μεταβληθεί σε χωματερές; Επισκέφτηκα πριν λίγα χρόνια τον συγκεκριμένο του Δέλτα Αξιού και η βιοποικιλότητα των λογής… ελαστικών, με μορφή λόφων από πεταμένες ρόδες, ήταν πραγματικά εντυπωσιακή! Σε άλλους έχω συναντήσει τόνους μπάζων και ό,τι βάλει ο νους από σκουπιδαριό…
Μήπως άραγε η «ανοχή» στον ρυπαίνοντα εν προκειμένω λειτουργεί ως μέσο… ανάπτυξης της εθελοντικής συνείδησης; Αφήνουν ατιμώρητο τον αναίσθητο ώστε να έχει ο εθελοντής πεδίο δράσης, «καθαρίζοντας» με φτυαράκι και σακουλίτσα ολόκληρες χωματερές, ώστε να νιώσει αρκούντως «οικολόγος»; Την ώρα που ο αναίσθητος σπάει πλάκα και ετοιμάζει το επόμενο μπαράζ βρωμιάς; Ποιος ξέρει… στη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας, τίποτα πια δεν είναι αρκούντως φαιδρό! Και μη μου προσάψει πάλι κανείς το ευφυές περί «βολεμένης» επειδή αρνούμαι να διαιωνίζω έναν κατάπτυστο φαύλο κύκλο… γιατί αν επρόκειτο να συμμετάσχω στο κυνήγι του αναίσθητου- αιτία του κακού, δεν θα λογάριαζα Χριστό! Και αφού ξεπάστρευα(με) την αιτία, θα ξεπάστρευα(με) χίλιες φορές και τον τόπο! Μήπως έχω άδικο;
