..
Από τον Στέφανο Γκιζλή.
Ταινία: Rashomon
Σκηνοθεσία: Akira Kurosawa
Χώρα: Ιαπωνία
Έτος Παραγωγής: 1950
Eίναι τρομακτικό! Αν οι άνθρωποι δεν εμπιστεύονται ο ένας τον άλλο, αυτή η γη δεν είναι τίποτα λιγότερο από μια κόλαση”! Λόγια ενός από τους χαρακτήρες της ταινίας απευθυνόμενος προς τους δύο συνομιλητές του.
“Rashomon” στα Ιαπωνικά δεν σημαίνει τίποτα άλλο από “Πύλες της Κολάσεως”.
Κεντρικό θέμα στο φιλμ του Kurosawa αποτελεί η πάλη του ανθρώπου ανάμεσα σε ότι θεωρεί ηθικές καταβολές του μέσα στο κοινωνικό του γίγνεσθαι και στην ιδιοτελή του φύση.
Μπορεί τελικά ένα ανθρώπινο ον να υπερκεράσει το βουνό της ιδιοτέλειας του προς χάριν ενός γενικότερου καλού η όπως στην περίπτωση μας, της ίδιας της αλήθειας;
Αυτό είναι το ερώτημα το οποίο θέτει ο Ασιάτης δημιουργός στον θεατή και με αφορμή μια δολοφονία χτίζει από τα θεμέλια τα επιχειρήματα του.
Μπορούμε να μετρήσουμε την ευφυΐα ενός ανθρώπου με βάση πόσες αβεβαιότητες μπορεί να αντέξει
(Immanuel Cant)
Τέσσερις άνθρωποι και ισάριθμες διαφορετικές μαρτυρίες σχετικά με το ίδιο γεγονός. Ένα δικαστήριο που στήνεται κοντά στον τόπο του εγκλήματος, με τον Kurosawa να χρησιμοποιεί υποκειμενικά πλάνα, θέτοντας τον θεατή στη θέση του δικαστή, ο οποίος πλέον με αυτή την ιδιότητα προσπαθεί να ακολουθήσει τον μίτο της Αριάδνης για να χαθεί τελικά ακόμη περισσότερο στον λαβύρινθο, των αντικρουόμενων μαρτυριών.
Δεν υπάρχει πιο άγριο θηρίο από τον άνθρωπο, όταν κατέχει δύναμη ίση με τα πάθη του
(Πλούταρχος)
Το ζήτημα με το οποίο καταπιάνεται ο μεγάλος Ιάπωνας έχει ταλαιπωρήσει αιώνες τώρα τον φιλοσοφικό αλλά και λογοτεχνικό κόσμο.
Ο Albert Camus αφιέρωσε ολόκληρο το βιβλίο του ” Η Πτώση” (La Chute) στην παραδοχή πως τελικώς το ανθρώπινο ον είναι προγραμματισμένο να δρα ιδιοτελώς.
Φυσικά ο Camus εμβαθύνει, μέσω του κεντρικού του ήρωα Jean Batiste, ακόμη περισσότερο στο ζήτημα, αναγνωρίζοντας πως πολλές φορές το προσωπικό συμφέρον συμπλέει με την επικρατούσα “νόρμα” δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο ψευδαισθήσεις του ηθικά καλού…
Φυσικά ο Camus εμβαθύνει, μέσω του κεντρικού του ήρωα Jean Batiste, ακόμη περισσότερο στο ζήτημα, αναγνωρίζοντας πως πολλές φορές το προσωπικό συμφέρον συμπλέει με την επικρατούσα “νόρμα” δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο ψευδαισθήσεις του ηθικά καλού…
.
Ο άνθρωπος είναι μαλακός και διψασμένος σαν το χόρτο, άπληστος σαν το χόρτο, ρίζες τα νεύρα του κι απλώνουν
(Γιώργος Σεφέρης – Ο Τελευταίος Σταθμός)
Η ανάγκη του ανθρώπου να πιστέψει σε κάτι ανώτερο από την ταπεινή του φύση, είτε πρόκειται για κάποιο αρχιτέκτονα του σύμπαντος, είτε για την πίστη σε μια υπέρ-ηθική που ξεπερνά τις αδυναμίες και τα ένστικτα, ιδιότητες που προσπάθησε άλλωστε να δώσει και ο Πλάτωνας στον Φιλόσοφο – Βασιλιά στην “Πολιτεία”, φαίνεται να αποτελεί φυσική ροπή της “ψυχής” ώστε να μην καταρρεύσει υπό το βάρος της ματαιότητας.
Τελικά αυτό που μένει από το “Rashomon” δεν είναι τίποτα άλλο παρά η διατήρηση της πίστης μέσα από την ελπίδα πως οι επόμενες γενεές θα γαλουχηθούν με ανώτερα πρότυπα. Ένα νεογέννητο μωρό που κλαίει αποτελεί πάντα μια καλή πρώτη ύλη για λάξευση ώστε να ξεπεράσει τον δικό μας
ουρανό με το πεπερασμένο ύψος.
.
Η Κόλαση είναι άδεια κι όλοι οι διάβολοι εδώ
(William Shakespeare / Τρικυμία)
Στηριγμένο σε δύο διηγήματα του Ιάπωνα συγγραφέα Ryonosuke Akutagawa (Rashomon-1915, In a Grove-1922) το έργο του Kurosawa χωρίς τεχνικούς εντυπωσιασμούς μας παίρνει από το χέρι για να μας οδηγήσει στα άδυτα της ανθρώπινης υπόστασης.
Τελικά το ειδεχθές τόσο για τον Kurosawa, όσο για τους αφηγητές – χαρακτήρες όσο και για τον θεατή – δικαστή, δεν είναι το έγκλημα αυτό καθ’ εαυτό αλλά η “αποκάλυψη” των αρχέγονων και ζωωδών ενστίκτων του ανθρώπου, τα οποία όχι μόνο δεν έχουν εκλείψει αλλά παραμένοντας καλά κρυμμένα στην μαγνητοταινία του ασυνείδητου, κινούν όλο του, το “είναι”.
Τι θα ήταν λοιπόν η ζωή χωρίς την ελπίδα πως ο άνθρωπος είναι κατά βάση “καλός” ;
“Κόλαση” όπως λέει και στο τέλος ο ιερέας;
Ίσως όχι ακριβώς κόλαση, αλλά λίγο πριν την κόλαση.
Ίσως όχι ακριβώς κόλαση, αλλά λίγο πριν την κόλαση.
Στις πύλες της…
Στο Rashomon…
.
—
«CiNeMatiC SpLeeN»
Από τον Στέφανο Γκιζλή
Κάθε 5, 15 και 25 του μηνός στις σελίδες του Kulturosupa.gr
—
Ακολουθήστε μας στα social media
Φωτογραφικό υλικό
