Τι σημαίνει “γυμνό στο θέατρο”. Είναι σκηνοθετικό εύρημα, διαφημιστικό τρικ, ή ακόμη ένα “κοστούμι” για τον ηθοποιό;
Το γυμνό είναι μόνο κάτι σωματικό ή συμβολίζει και κάτι ακόμη;
Τα ερωτήματα αυτά δεν έχουν πάντα σαφείς απαντήσεις και πολύ περισσότερο τις ίδιες απαντήσεις. Έχει να κάνει με το έργο, το σκηνοθέτη και τον ηθοποιό. Γιατί το ζητάει ή γιατί το κάνει το γυμνό.
Το “γυμνό στο θέατρο” ειδικά στην Ελλάδα είναι πρωτίστως παρεξηγημένο.
Κι ενώ δικαιολογείται από το κείμενο και το ζητάει ο σκηνοθέτης, το κοινό συχνά-πυκνά πιστεύει πως γίνεται για εμπορικούς λόγους. Όχι ότι δε γίνεται, καθώς υπάρχουν παραστάσεις που το γυμνό γίνεται για το γυμνό. Αλλά υπάρχουν και πολλές άλλες, όπου το γυμνό δε μπορεί να αποφευχθεί.
Και υπάρχουν και οι παραστάσεις που βρίσκονται ακριβώς πάνω στο όριο. Έχουν δηλαδή γυμνό και μπόλικο μάλιστα, αλλά αναρωτιέσαι εάν θα έπρεπε να έχει τόσο και την ίδια ώρα απαντάς στον εαυτό σου ότι εν τέλει χωρίς γυμνό δε θα μπορούσε να στηθεί.
Εάν τέτοιο παράδειγμα είναι η περιβόητη τολμηρή 24ωρη παράσταση του Γιαν Φαμπρ “Το Όρος Όλυμπος” , όπου χορευτές ως Νύμφες και Σειληνοί ερωτοτροπούν με φυτά και κάνουν σεξ επί σκηνής και γυμνοί χορευτές χορεύουν συρτάκι, άριες και twerk σε έναν ιδιότυπο συνδυασμό. Είναι η παράσταση που έμεινε στο κοινό ως η παράσταση με τα “παλλόμενα πέη”, γεγονός που αδίκησε τη φιλοσοφία του ίδιου του δημιουργού. Ναι μεν το γυμνό υπήρχε παντού και δεν υπήρχε πάντα με την εικαστική έννοια, αλλά και με μία πιο ωμή και κυνική άποψη σε όλη τη διάρκεια της παράστασης, αλλά κάτι ήθελε να πει. Ωστόσο εξυπηρετούσε την παράσταση του Φαμπρ. Αλλά αναρωτιέται κανείς εάν θα έπρεπε να υπάρχει όριο στο πόσο γυμνό. Την ίδια ώρα όμως σκέφτεται ότι εάν έμπαινε όριο δε θα ολοκληρωνόταν καλλιτεχνικά.
Σύμφωνα με τον φιλόσοφο Μισέλ Φουκώ, το σώμα υπάγεται άμεσα σε ένα πολιτικό πεδίο. Άρα το σώμα του ηθοποιού είναι βασικό ερμηνευτικό εργαλείο. Άρα καλείται να ερμηνεύσει είτε ντυμένος, είτε γυμνός μία ή περισσότερες σκηνές. Κανονικά το γυμνό θα έπρεπε να αποδίδεται ως μια οποιαδήποτε άλλη σκηνή, χωρίς να χρειάζονται ειδικό πλαίσιο ή προϋποθέσεις. Κι επιπλέον ο ηθοποιός δε θα έπρεπε να είχε το δικαίωμα να αρνηθεί να εκτελέσει γυμνό, εάν το ζητούσε η παράσταση.
Πχ σε μία σκηνή , ακόμη και εάν δεν είναι σημαντική για την εξέλιξη της πλοκής, αλλά σημαντική ως προς τη λεπτομέρειά της, εάν ένας ή μία ηθοποιός καλείται να γδυθεί εντελώς για να ντυθεί εκ νέου ή καλείται να κάνει ντουζ κι έτσι όπως είναι στημένο το σκηνικό, είναι όλο μπροστά στους θεατές, δε μπορεί να το κάνει με ένα σεντόνι στη μέση, ούτε με ένα εσώρουχο, ούτε με ένα μαγιό.
Ένα από τα θεατρικά γυμνά που συζητήθηκαν πριν από 4 χρόνια δεν ήταν για αυτό καθεαυτό το γυμνό, αλλά για τις ερμηνείες και τη δυνατή σκηνή που το συνόδευσαν. Ο Κωνσταντίνος Ρόδης ως «Σταύρος», ένα παιδί με αυτιστική συμπεριφορά , δέχεται στο μπάνιο τη φροντίδα της μητέρας του «Ζωής», που την υποδυόταν η Νέλλη Γκίνη, στη διάρκεια της παράστασης MEA CULPA στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης και το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Το στήσιμο της συγκεκριμένης σκηνής, αν και περιείχε γυμνό έγινε με τον καλύτερο δυνατό καλλιτεχνικό και ρεαλιστικό τρόπο.
Βέβαια μπορεί ο φωτισμός και η τοποθέτηση του σώματος να αναδείξει μία άλλη οπτική γωνία του γυμνού. Ωστόσο είναι κάτι το φυσικό, καθώς δε γίνεται για να υπονοήσει πράγματα ή για να κάνει το θεατή “ματάκια”.
Υπάρχουν οι περιπτώσεις που γίνεται αποκλειστικά για οπτικούς λόγους ή για να προσελκύσει περισσότερο κοινό, αλλά δεν αποτελεί νόμο. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει πως το γυμνό δεν είναι καλλιτεχνική ή αισθητική πανάκεια, αλλά ούτε και κάτι που πρέπει να αποφεύγεται. Όλα έχουν μέτρο και αίσθηση, δηλαδή εάν το γυμνό απαιτείται από την εξέλιξη της παράστασης, ούτε ο σκηνοθέτης , ούτε ο ηθοποιός πρέπει να το αρνείται. Όλα έχουν να κάνουν με το εάν χρειάζεται να υπάρχει ή όχι.
Άλλωστε τα πάντα είναι υποκειμενικά, τίποτε δεν απαγορεύεται και όλα επιτρέπονται. Στο τέλος κρίνεται κιόλας!!!
Φωτογραφικό υλικό
