Περί εμπορικών και «εμπορικών» θεάτρων. Από τη θεατρική στήλη «Όταν Πέσει η Αυλαία» του Νίκου Γρυλλάκη.
Ο όρος εμπορικό θέατρο ίσως και να είναι εντελώς άτοπος. Προσωπικά, όταν χρησιμοποιώ τη συγκεκριμένη φράση νιώθω και κάποιες ενοχές, καθώς κρίνω απαραίτητο να δώσω διευκρινίσεις για το τι ακριβώς θέλω να εκφράσω και για τι ακριβώς μιλάω όταν αναφέρομαι σε παράσταση εμπορικού χαρακτήρα. Μια παράσταση αυτής της κατηγορίας, για την οποία θα μιλήσω αναλυτικά, είναι το «Ένα εξοχικό παρακαλώ», το οποίο παρακολούθησα πρόσφατα στο Θέατρο Αριστοτέλειον.
Όταν ακούγεται η φράση «εμπορικό θέατρο», κάποιοι συγκεκριμένοι συνειρμοί είναι αυτόματοι. Λαζόπουλος, Σεφερλής, Δανδουλάκη και ένα σωρό άλλα ονόματα παρελαύνουν από την σκέψη μας και μας παραπέμπουν σε μεγάλες θεατρικές σκηνές με ακόμα μεγαλύτερες πλατείες. Δεν είναι κακό να θέλεις να γεμίσεις την πλατεία του θεάτρου στο οποίο παίζεις. Και δεν είναι έγκλημα να το καταφέρνεις. Τουναντίον, είναι ένα μεγάλο επίτευγμα, για το οποίο κάθε θιασάρχης πρέπει να είναι περήφανος όταν το καταφέρνει. Το επιλήψιμο της όλης υπόθεσης είναι ο τρόπος και τα μέσα που χρησιμοποιείς για να κινητοποιήσεις τον θεατή να επιλέξει το δικό σου θεατρικό προϊόν. Να γίνεται δηλαδή το χρήμα αυτοσκοπός.
Κατά τη δική μου γνώμη είναι πολύ άδικο να αντιμετωπίζεται το θέατρο ως μέσο για να κάνει κανείς λεφτά. Όχι πως είναι και εύκολο άλλωστε να πλουτίσεις από θεατρική παραγωγή. Είναι πολύ εύκολο όμως να μπεις στην παγίδα του να το επιδιώξεις. Βλέπουμε στα θέατρα Αθήνας και Θεσσαλονίκης αναρίθμητες παραγωγές που με περιορισμένη έως και καθόλου αξία, γεμίζουν πελώρια θέατρα και κάνουν μήνες εμπορική επιτυχία. Εκεί, λοιπόν, αρχίζει να αποκτά μια ξεχωριστή σημασία ο όρος εμπορικό θέατρο. Εμπορικός ήταν και ο «Ταρτούφος» που επισκέφθηκε το Μέγαρο Μουσικής για ένα τριήμερο και οι παραστάσεις ήταν γεμάτες. Αλλά ο Ταρτούφος του Χειλάκη είχε κάτι να πει. Είχε κάτι να δώσει. Το ίδιο και το τελείως διαφορετικό «Μάντεψε ποιος θα πεθάνει απόψε» για παράδειγμα, της Δανδουλάκη. Παράσταση που επαναλαμβάνεται χρόνια και επιλέγει μεγάλα θέατρα, όπως το Ράδιο Σίτυ, για να παρουσιαστεί. Μια παράσταση που ξέρει τι είναι και πουλάει αυτό. Ένα αστυνομικού τύπου θέαμα που απευθύνεται σε ένα ευρύ κοινό. Ποια είναι όμως η ειδοποιός διαφορά από εμπορική παράσταση σε εμπορική παράσταση;
Και ερχόμαστε στην παράσταση που παρακολουθήσαμε εκατοντάδες θεατές στο Αριστοτέλειον. «Ένα εξοχικό παρακαλώ» και ακόμα ψάχνω το κίνητρο του να ανέβει κάτι τέτοιο σε θεατρική σκηνή. Διαφωτίστε με, παρακαλώ. Δεν πήγα στο Αριστοτέλειον με τη διάθεση να δω κωμωδία με βάθος και άποψη. Άλλωστε από το δελτίο τύπου ακόμα, καταλαβαίνει κανείς ότι αυτό που θα δει είναι κάτι που απευθύνεται στους πάντες με τη διάθεση όχι να ψυχαγωγήσει αλλά να διασκεδάσει. Με αυτή τη διάθεση πήγα και εγώ στο Αριστοτέλειον. Να διασκεδάσω. Δεν μπορώ να πω ότι δεν γέλασα ούτε μια φορά γιατί θα είναι ψέματα. Θα πω όμως ότι τις περιορισμένες φορές που γέλασα ένιωθα ενοχές. Και εξηγώ. Ενοχές ακόμα και για το μειδίαμα που μου προκάλεσαν τα παρωχημένα κλισέ που παρουσιάστηκαν σε εκατοντάδες θεατές όλων των ηλικιών. Αστεία σχετικά με την ομοφυλοφιλία, λες και είμαστε ακόμα στο 1980 όπου gay θεωρείται αυτός που κουνιέται σαν να μην υπάρχει άξονας. Πόρτες ανοίγουν, πόρτες κλείνουν και ουσία καμία. Να ξέρεις από το πρώτο δεκάλεπτο το πώς θα καταλήξει η πλοκή. Να μην σου προκαλεί καμία εντύπωση το άκρως τηλεοπτικό και δίχως ίχνος έμπνευσης κείμενο. Τόσο τηλεοπτικό που μέχρι και στα δελτία τύπου δεν θεωρείται κείμενο αλλά «σενάριο». Αυτό που προκαλεί όμως εντύπωση είναι το πόσο δεκτικός είναι ο κόσμος, εν έτει 2017, σε τέτοια κείμενα με τέτοιου είδους αστεία. Πόσο χειροκροτεί και μάλιστα με πάθος ένα κείμενο που δεν λέει απολύτως τίποτα και δεν καταφέρνει να σε κάνει να γελάσεις χάρη στην ευφυή γραφή του αλλά εκβιάζει το γέλιο μέσα από τραγελαφικές καταστάσεις τύπου φαρσοκωμωδίας. Οι οποίες μάλλον αμηχανία θα έπρεπε να δημιουργούν.
Και εκεί διαφοροποιείται το εμπορικό από το «εμπορικό». Όταν εγώ χρησιμοποιώ τον όρο «εμπορικό θέατρο» δεν εννοώ παραστάσεις όπως τον «Ταρτούφο» του Χειλάκη αλλά ούτε σαν το «Μάντεψε ποιος θα πεθάνει απόψε» της Δανδουλάκη. Στο δικό μου μυαλό ο όρος εμπορικό παραπέμπει σε παραστάσεις που γεννήθηκαν ως ιδέες με κίνητρο το χρήμα. Αντιμετωπίστηκαν ως εμπορεύματα και πωλήθηκαν στον κόσμο με μόνο σκοπό το κέρδος. Το είπα και το ξαναλέω ότι δεν μπορεί κανείς να κατηγορήσει κανένα για το ότι θέλει με την παράστασή του να βγάλει λεφτά. Μπορεί όμως να τον κατηγορήσει για το ότι θέλει να κάνει μόνον αυτό. Το «Ένα εξοχικό παρακαλώ» δεν είχε λόγο ύπαρξης και δεν εξυπηρετούσε κανέναν σκοπό πέραν του χρηματικού. Σκεφτόμουν ότι ίσως δημιουργήθηκε για να διασκεδάσει. Πώς μπορεί όμως κανείς να σκεφτεί ότι μια παράσταση με τετριμμένη υπόθεση και χιούμορ ληγμένης κονσέρβας θα διασκεδάσει; Ομολογώ βέβαια ότι το έκανε. Ο κόσμος γελούσε και μάλιστα υπέρ του δέοντος. Και εκεί υπάρχει ένα θέμα που χρήζει συζήτησης αλλά επιφυλάσσομαι για άλλη φορά, ευκαιρίας δοθείσης.
Καταλήγοντας, θεωρώ ότι πρέπει και οι ίδιοι οι θεατές να γινόμαστε επιλεκτικοί αλλά και φειδωλοί στις εκτιμήσεις μας στο θέατρο. Δεν μπορούμε να δεχόμαστε ως ανάλαφρες κωμωδίες δουλειές όπως τη συγκεκριμένη. Η κωμωδία είναι ένας όρος ομπρέλα που μπορεί να φιλοξενεί πολλά πράγματα από κάτω. Όμως είναι άδικο να κατηγοριοποιείται το «Ένα εξοχικό παρακαλώ» στην ίδια στέγη με το «Θεός της Σφαγής» που θα φιλοξενήσει αμέσως μετά το Αριστοτέλειον. Αν οι θεατές θέλουμε να έχουμε, πρέπει και να προσέχουμε.
#Κουλτουρόσουπα #Kulturosupa
#Θεατρομανία #Περίεμπορικούθεάτρου
#Έναεξοχικόπαρακαλώ #ΘέατροΑριστοτέλειον
#ΓρυλλάκηςΝίκος
Φωτογραφικό υλικό
