Το 1976, σε μια κωμόπολη της Καλιφόρνιας, τρεις ένοπλοι άνδρες απήγαγαν 26 παιδιά ηλικίας 5 έως 14 ετών, καθώς και τον οδηγό του σχολικού λεωφορείου τους. Οι απαγωγείς κρατούσαν αιχμάλωτα τα παιδιά σε ένα φορτηγό, το οποίο είχαν θάψει σε ένα λατομείο. 16 ώρες μετά, τα παιδιά κι ο οδηγός κατάφεραν και απέδρασαν σπάζοντας την πόρτα του φορτηγού και σκάβοντας για να βρεθούν στην επιφάνεια. Η ψυχίατρος Λενόρ Τερρ παρατήρησε πως 14 από τα 26 παιδιά έπαιζαν περίεργα και «σκοτεινά» παιχνίδια, που συσχετίζονταν με το τραυματικό γεγονός της απαγωγής τους. Σε αντίθεση με το τυπικό παιχνίδι, το μετατραυματικό δεν προσφέρει ανακούφιση. Αντίθετα, μπορεί να επιτείνει το άγχος και να καταλήξει μοιραίο. Ο 11χρονος Τζόνι, θύμα των απαγωγέων, άρχισε να συλλέγει όπλα για «να προστατέψει τον εαυτό του», ενώ η 5χρονη Σούζαν άρχισε να παίζει με όπλα. Σε λιγότερο επικίνδυνο επίπεδο, η 5χρονη Λέσλι έθαβε τις μπάρμπι της, ενώ ο 10χρονος Καρλ ντυνόταν «απαγωγέας» και κρυβόταν σε ντουλάπες με σκοπό να τρομάξει φίλους και συγγενείς.

Ποια είναι η διαφορά του παιδιού που θα παίξει το γιατρό με τις κούκλες του, μετά από επίσκεψη σε γιατρό που τον πόνεσε με το τρύπημα της σύριγγας, με τη Λέσλι που θάβει τις μπάρμπι της; Το παιδί που ως γιατρός θα κάνει ένα φανταστικό εμβόλιο σε μια κούκλα του εσωτερικεύει τις καλές προθέσεις του πραγματικού γιατρού. Ο 10χρονος Καρλ, όμως, που κάνει τον απαγωγέα του, φανερώνει μια ψυχαναγκαστική επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά που δείχνει πως δεν έχει ξεπεράσει το τραύμα του. Ο Μάικλ Μάρσαλ, που μαζί με τον οδηγό βοήθησε τα παιδιά να αποδράσουν, λέει χαρακτηριστικά: «Ένα βράδυ στα 18 μου πήγα για ύπνο μεθυσμένος, με πονοκέφαλο, και όλα γίναν μαύρα. Ξύπνησα και ήμουν 48, κι ακόμα είχα πονοκέφαλο και θολούρα». Και ο τότε 6χρονος Λάρρι Παρκ είχε για πολλά χρόνια πρόβλημα με ναρκωτικά και αλκοολισμό. Στα 15, εξ’ αιτίας βίαιων συμπεριφορών, οι γονείς του τον έκλεισαν σε αναμορφωτήριο. Μέχρι τα 21 είχε κάνει ό,τι ναρκωτικό μπορούσε να βρει. Χωρίς εντατική ψυχοθεραπευτική παρέμβαση είναι πιθανό το μετατραυματικό παιχνίδι να συνεχίσει επ’ αόριστον. Κάποια από τα παιδιά που είχαν απαχθεί, συνέχισαν για χρόνια το ίδιο παιχνίδι, ενώ άλλα βρήκαν καινούριες εκδοχές. Ίσως οι βίαιες συμπεριφορές του Λάρρι, που ώθησαν τους γονείς του να τον κλείσουν σε αναμορφωτήριο, ήταν μία πλευρά του «παιχνιδιού».

Αντίστοιχες συμπεριφορές είχε ο Μαρκ, ένα εννιάχρονο παιδί, στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Ο τότε θεραπευτής του Τεντ Βάρκας αναφέρει πως το παιδί είχε ιδιαίτερα βίαιη συμπεριφορά απέναντι στους συμμαθητές του, διέκοπτε συνεχώς το μάθημα και κάποιες φορές κλειδωνόταν για ώρες στην τουαλέτα. Όταν κάποιος του ασκούσε κριτική, εκείνος γινόταν επιθετικός, με καταστροφικές τάσεις. Το παιδί αυτό, σε νεαρότερη ηλικία, ήταν μάρτυρας ξυλοδαρμών της μητέρας του από τον πατέρα του. Η μητέρα του αναφέρει πως, υπό την επήρεια ουσιών, ο πατέρας του την έδερνε «αλύπητα» ακόμα κι όταν ήταν έγκυος, κι ότι η κακοποίηση έγινε εντονότερη αφότου γεννήθηκε το παιδί.

Ο θεραπευτής του περιγράφει τις πρώτες συνεδρίες όπου ο Μαρκ έπαιζε με αυτοκινητάκια που τα σύγκρουε συνεχόμενα. Έπειτα έμαθε από τη θεία του πως όταν ήταν 5 ετών, αυτός και η μητέρα του είχαν ένα μετωπικό ατύχημα. Ο Μαρκ, λοιπόν, αναπαριστούσε το τραυματικό αυτό γεγονός μέσα από το παιχνίδι κι ο θεραπευτής έκρινε πως πρέπει να «γυρίσει» το παιχνίδι αυτό σε κάτι πιο γόνιμο, καθώς η σχεδόν καταστροφή των αμαξιών του προκαλούσε άγχος. Όπως αναφέρει ο θεραπευτής, ο Μαρκ έβγαλε πολύ επιθετικότητα στις συνεδρίες. Όταν άρχισε να μιλάει για τον πατέρα του, τον αποκαλούσε «ο Διάβολος», και είπε πως φοβόταν μήπως γυρίσει πίσω. Κι ενώ πολλές φορές έβγαζε τα συναισθήματά του πετώντας καρέκλες, τσιρίζοντας και σπάζοντας παιχνίδια, έφτασε η στιγμή που μετά από μήνες έπαιξαν με το θεραπευτή ένα παιχνίδι με σκιές πατέρα-γιού. Τότε ο Μαρκ άρχισε να χτυπάει τον πατέρα/σκιά και, όταν ο θεραπευτής τον ρώτησε γιατί το κάνει αυτό, εκείνος απάντησε πως είναι θυμωμένος, και το γύρισε στο πρώτο πρόσωπο: «γιατί εγώ φταίω που έφυγε ο μπαμπάς. Τη μαμά την έδερνε επειδή ήθελε να με κάνει. Αν δεν είχα γεννηθεί, θα ήταν μαζί κι ευτυχισμένοι». Σε κάποια από τις τελευταίες συνεδρίες ο Μαρκ είπε πως θα ήθελε να ήταν ένα μωρό, για να είναι για πάντα ασφαλής στην αγκαλιά της μητέρας του. Σιγά σιγά ο Μαρκ έγινε πιο φιλικός, χαρούμενος, και άρχισε να έχει φίλους.

Όταν αφήσουμε το παιδί να επαναλαμβάνει κομμάτια από το τραύμα, τότε είναι πολύ πιθανό να μην ξεπεράσει ποτέ αυτό που του έκανε κακό. Κάτι τραγικό που συνέβη μέσα σε μία μέρα σε ένα παιδί σαν τον Λάρρι ή τον Μάικλ, μπορεί φτάσει σε σημείο να διαλύσει τη ζωή τους. Μέσα από το μετατραυματικό παιχνίδι τα παιδιά μας δείχνουν ότι υποφέρουν. Αυτό μας το δείχνουν και με τις περισσότερες παραβατικές συμπεριφορές. Όταν το μετατραυματικό παιχνίδι βιώνεται μέσα στη θεραπευτική διαδικασία, τότε μπορεί να γίνει ο καταλύτης ώστε αυτό να μετασχηματιστεί σε κάτι πιο υγιές, και το παιδί να βρει την ισορροπία που χρειάζεται.
Πηγές:
Dripchak,Valerie L. (2007). “Posttraumatic Play: Towards Acceptance and Resolution”. Clin Soc Work J (2007) 35:125–134. DOI 10.1007/s10615-006-0068-y
C. Terr, Lenore. (1981).“’Forbidden Games’: Post-Traumatic Child’s Play”. Journal of the American Academy ofChild Psychiatry, 20:741-760. https://www.jaacap.org/article/S0002-7138(09)60740-8/pdf

.
Δείτε & αυτά:
.
Όλες οι θεατρικές παραστάσεις του καλοκαιριού 2021 – Πρόγραμμα – Περιοδείες, κλικ εδώ

.
–Τι παίζουν τα θέατρα στη Θεσσαλονίκη τώρα, κλικ εδώ.
..
Ακολουθήστε το Kulturosupa.gr στα social media
..