🎄 #ΜεΤηΜατιάΤηςΝέλης Βυζαντιάδου σε εορταστική Χριστουγεννιάτικη διάθεση!
Αν και το σημερινό άρθρο γράφτηκε πρωτίστως με αφορμή την παγκόσμια ημέρα εθελοντισμού, θα μπορούσε να είχε γραφτεί και χωρίς αυτήν την αφορμή αλλά με δεδομένο ότι κατά την περίοδο των γιορτών παρατηρείται μια μεγαλύτερη αύξηση στην προσφορά, το νοιάξιμο και τη φροντίδα. Άλλωστε αν στη βάση του εθελοντισμού βρίσκεται η πρόθεση για μια θετική κοινωνική αλλαγή, τότε αυτό είναι και το μεγαλύτερο δώρο που μπορεί να προσφέρει κανείς στους άλλους. Ας δούμε, όμως, τι είναι ο εθελοντισμός με απλά λόγια. Πρόκειται για μια ανιδιοτελή προσφορά κομματιών του εαυτού μας, τη δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου μας και την ουσιαστική προσφορά μας σε συλλογικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία μας.
Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει η κυρία Μάγδα Παπανίκου, εθελόντρια με πλούσια κοινωνική δράση, για να συνεχίσει λέγοντας πως ο εθελοντισμός γεννήθηκε από τη στιγμή που κάποιος άνθρωπος ένιωσε την ανάγκη να στηρίξει και να αφουγκραστεί τον συνάνθρωπό του που ζητούσε βοήθεια. Ξεκίνησε από τον άνθρωπο για τον άνθρωπο και στη συνέχεια επεκτάθηκε και σε άλλους τομείς, όπως το φυσικό περιβάλλον, τα ζώα, τις φυλετικές διακρίσεις, τη δημοκρατία και γενικά για την κοινωνία ολόκληρη. Βασικός του πυλώνας είναι οι άνθρωποι με υψηλό αίσθημα προσφοράς και αγάπης.
Επιθυμώ να μετακινηθούμε για λίγο από το γενικό στο ειδικό και έτσι της ζητώ να μας περιγράψει τη δική της σχέση με τον εθελοντισμό από τις πρώτες στιγμές, που ήρθε σε επαφή με αυτόν, μέχρι και τώρα. ‘Από πολύ μικρή είχα μέσα μου την έννοια της προσφοράς όταν έβλεπα τους γονείς μου να βοηθούν, με πολλούς τρόπους, τους συνανθρώπους μας. Στη συνέχεια στο σχολείο ήμουν πρόθυμη να προσφέρω βοήθεια όπου χρειαζόταν. Η ουσιαστική σχέση μου με τον εθελοντισμό ξεκίνησε όταν η κόρη μου το 2005 αρρώστησε από καρκίνο και γνωρίζοντας τα προβλήματα, που υπήρχαν στα παιδοογκολογικά τμήματα, ένωσα τις δυνάμεις μου με άλλους γονείς, των οποίων νοσούσαν τα παιδιά τους και βάλαμε στόχο να πετύχουμε την τόσο σημαντική παρουσία του Συλλόγου Γονέων Παιδιών με Νεοπλασματικές Ασθένειες Βορείου Ελλάδος ‘Λάμψη’ στα παιδοογκολογικά τμήματα του Αχέπα και του Ιπποκρατείου. Σαν Γενική Γραμματέας του Δ.Σ. συμμετείχα σε αρκετές πλειοδοσίες με τα έργα που υλοποίησε η Λάμψη, σε συνεντεύξεις για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κόσμου και σε πλήθος εκδηλώσεων, σε οργάνωση μπαζάρ, δημιουργία ομάδων γονιών με απώλεια παιδιού και όπου αλλού υπήρχε ανάγκη.
Η συνεργασία με το Α.Π.Θ μου έδωσε την ευκαιρία να παρουσιάσω τον παιδικό καρκίνο στους φοιτητές του τμήματος Ψυχολογίας και συμμετείχα στην εκπαίδευση και στήριξη των εθελοντών που επισκέπτονται κάθε απόγευμα τα παιδοογκολογικά τμήματα. Πολύωρες συζητήσεις με γονείς και παιχνίδι με τους μικρούς ασθενείς. Σε κάθε παιδί έβρισκα και ένα κομμάτι της δικής μου κόρης Ευαγγελίας. Ένα άλλο αγαπημένο μου εθελοντικό κομμάτι είναι ως εθελόντρια της Κοινωνικής Πρόνοιας του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Θεσσαλονίκης. Από μικρή με γοήτευε η δράση του Ερυθρού Σταυρού και το 2011 εκπαιδεύτηκα στην Κοινωνική Πρόνοια και μέσα από αυτόν μπήκα σε όλες τις ευπαθείς ομάδες και ιδρύματα της Θεσσαλονίκης. Ένας άλλος σταθμός στον εθελοντισμό είναι ο Σύλλογος ‘Νέα Ελπίδα Θεσσαλονίκης’ με τον οποίο κάνουμε δράσεις και με τα χρήματα κάνουμε δωρεάν ψηλάφηση, μαστογραφία και υπέρηχο μαστού σε πάνω από 200 ανασφάλιστες γυναίκες κάθε χρόνο σε δήμους της περιφέρειας. Επίσης ψάλλουμε τα κάλαντα στα παιδιά των παιδοογκολογικών τμημάτων του νοσοκομείου Αχέπα και μοιράζουμε τα δώρα στα παιδιά που έγραψαν γράμμα στον Άγιο Βασίλη. Το Πάσχα μοιράζουμε δώρα στα παιδιά του παιδοογκολογικού τμήματος του Ιπποκρατείου και όποια έλλειψη υπάρχει προσπαθούμε να την καλύψουμε. Η τρίτη ηλικία ήταν το επόμενο εθελοντικό μου βήμα και αυτή τη φορά στο δήμο Θέρμης καθώς είμαι ένα από τα τέσσερα ιδρυτικά μέλη της Ελληνικής Εταιρίας Νόσου Αλτσχάιμερ και Συγγενών Διαταραχών Θέρμης με την οποία κάνουμε ομιλίες για τη νόσο Αλτσχάιμερ, τεστ μνήμης σε αρκετές δημοτικές ενότητες του Δήμου Θέρμης, πρώτες βοήθειες και ιατρικές εξετάσεις, βιωματικές ομάδες, ομιλίες για τη διατροφή και την ψυχική ανθεκτικότητα και πολλά άλλα. Γενικότερα έδωσα λίγο ή πολύ από τον προσωπικό μου χρόνο αλλά πήρα πολλά περισσότερα. Πήρα αγάπη, καινούργιες εμπειρίες και πολλά μαθήματα δύναμης και ζωής. Έντονα συναισθήματα που βιώνουν μόνο οι εθελοντές’.
Όσο μαθαίνω τις πολλαπλές συνδέσεις της με τον εθελοντισμό, διαπιστώνω πως ο Λάο Τσε είχε απόλυτο δίκιο όταν υποστήριξε ότι ο σοφός άνθρωπος δεν κάθεται πάνω στους θησαυρούς του. Όσο περισσότερα δίνει στους άλλους, τόσο περισσότερα παίρνει. Κι αυτό φαίνεται να το βιώνει στο έπακρο η κυρία Παπανίκου που σκιαγραφεί τον εθελοντή ως έναν ενεργό άνθρωπο που αποφασίζει ελεύθερα και χωρίς αντάλλαγμα να διαθέσει χρόνο, εργασία, χρήματα, φαντασία, δεξιότητες, γνώση και δημιουργικότητα στην υπηρεσία μιας οργανωμένης προσπάθειας. Η προσωπικότητα του εθελοντή διαδραματίζει αποφασιστικό ρόλο και είναι πολύ σημαντικό να είναι πρόθυμος να οργανωθεί και να συντονιστεί με άλλες ομάδες, να έχει υψηλό αίσθημα ευθύνης, να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, να είναι συνεπής, ειλικρινής και να εκπαιδεύεται συνεχώς ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις ανάγκες. Κινητήριος δύναμη ενός εθελοντή είναι η αγάπη και η συμπαράσταση στον άνθρωπο που χρειάζεται βοήθεια και ξεκινά από την καρδιά και διαχέεται στο περιβάλλον του χωρίς φραγμούς και περιορισμούς.
Είναι βέβαιο πως ο εθελοντισμός συμβάλλει στη δημιουργία μιας καλύτερης κοινωνίας. Είναι πηγή δύναμης, σύμφωνα με την κυρία Παπανίκου, για την κοινότητα και συμβάλλει σημαντικά στη δημιουργία μιας καλύτερης κοινωνίας καθώς ενισχύει την κοινωνική συνοχή, προωθεί παγκόσμιες αξίες και αρχές, ενδυναμώνει τις ευάλωτες ομάδες και αναδεικνύει κοινωνικά προβλήματα. Μπορεί σίγουρα να επιφέρει θετικές κοινωνικές αλλαγές καλλιεργώντας σεβασμό για ποικιλία, ισότητα και τη συμμετοχή όλων. Μέσα από τον εθελοντισμό μπορούν να συμμετέχουν ενεργά στην κοινωνία, να ενημερώνονται, να κινητοποιούν την κοινή γνώμη και να πιέζουν για αλλαγές. Δίκαια λοιπόν είναι ένα από τα πολύτιμα ατού της κοινωνίας και δίνει ένα μήνυμα αισιοδοξίας και ελπίδας για το αύριο. Ο εθελοντισμός ασφαλώς δεν συμβάλλει μόνο σε όλα τα παραπάνω. Κάνει κάτι ακόμα εξίσου σημαντικό. Όπως εξηγεί ο ψυχολόγος Ντάνιελ Μπάτσονβοηθάμε ανιδιοτελώς όταν αισθανόμαστε συμπόνια για κάποιον που βρίσκεται σε κατάσταση ανάγκης. Όσο μεγαλύτερη είναι η ανάγκη, που αντιμετωπίζει, τόσο μεγαλύτερη η συμπόνια που νιώθουμε. Η συμπόνια οδηγεί στην παροχή βοήθειας. Κι όταν βοηθάμε κάποιον προσφέροντας αυτό που έχουμε να δώσουμε, ενεργοποιούνται τα κέντρα ανταμοιβής και νοήματος στον εγκέφαλό μας, τα οποία μας στέλνουν σήματα ευχαρίστησης και σκοπού τη στιγμή που είμαστε χρήσιμοι για κάποιον άλλον. Με άλλα λόγια το να δίνουμε προσθέτει κάποιο νόημα στη ζωή μας, μας βοηθά συχνά να ξεχάσουμε τα δικά μας προβλήματα και νιώθουμε πως γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι.
Αναρωτιέμαι αν διδάσκεται ο εθελοντισμός και πώς. Η συνεντευξιαζόμενη διευκρινίζει πως ο εθελοντισμός μπορεί να διδαχθεί θεωρητικά στο πλαίσιο της εκπαίδευσης με εγχειρίδια για σχολικές κοινότητες ώστε να ενισχύουν την κατανόηση και την εφαρμογή του εθελοντισμού από νεαρές ηλικίες και να γίνει μέρος της καθημερινότητάς μας μέσα από μικρές και απλές κινήσεις αλληλεγγύης. Η πραγματική κατανόηση του εθελοντισμού έρχεται μέσω της συμμετοχής και της εμπειρίας καθώς είναι μια έννοια, που συνδέεται βαθιά με την πρακτική προσφορά και είναι σημαντικό να είναι οργανωμένος, εκπαιδευμένος στον τομέα δράσης του και συνεργάσιμος με άλλες ομάδες για να προσφέρει ουσιαστική βοήθεια. Όσο δε για τα τωρινά δεδομένα στην Ελλάδα η απάντησή της πλήρως διαφωτιστική: ‘Εμείς οι Έλληνες γνωρίζουμε καλά να προσφέρουμε και μάλιστα όταν οι συνθήκες το απαιτούν. Τότε επιλέγουμε να δράσουμε ομαδικά και χάριν της ανιδιοτελούς προσφοράς τόσων ανθρώπων πετύχαμε να συνεισφέρουμε εθελοντικά σε περιόδους πολέμου, έκτακτης ανάγκης και φυσικών καταστροφών. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Αθήνα το 2004 (2.000 εθελοντές) και οι SpecialOlympics στην Αθήνα το 2011 ανέδειξαν νέες τάσεις για τον εθελοντισμό στην Ελλάδα με αποτέλεσμα τις δύο τελευταίες δεκαετίες η παρουσία του οργανωμένου εθελοντισμού να γίνεται όλο και πιο αισθητή. Η αναγνώριση του εθελοντισμού από το ελληνικό κράτος είναι, επίσης, πολύ σημαντική και η δημιουργία πολλών εθελοντικών οργανώσεων, που προσφέρουν υπηρεσίες σε πολλούς τομείς με σκοπό να βοηθήσουν συνανθρώπους που έχουν ανάγκη και όχι μόνο.’.
Φτάνοντας στο τέλος αυτής της συζήτησης, προσκαλώ την κυρία Παπανίκου να μοιραστεί μαζί μας μια εμπειρία που θα της μείνει αξέχαστη στα χρόνια που ασχολείται με τον εθελοντισμό και εκείνη παραδέχεται πως της είναι δύσκολο να ξεχωρίσει μία μόνο στιγμή καθώς κάθε στιγμή, από όσες έχει ζήσει, είναι μοναδική και εξίσου αξέχαστη. Παρόλα αυτά αν θα ήταν να εστιάσει κάπου θα διάλεγε τη δημιουργία της εθελοντικής ομάδας που πηγαίνει κάθε απόγευμα στα παιδοογκολογικά τμήματα. Η συνεργασία με το Α.Π.Θ. της είχε δώσει την ευκαιρία να παρουσιάσει τον Παιδικό καρκίνο στους φοιτητές του τμήματος Ψυχολογίας και μέσα από αυτό να ξεκινήσει η ομάδα των εθελοντών που επισκέπτονται καθημερινώς τα τμήματα αυτά για δημιουργική απασχόληση των παιδιών. Η ίδια έβλεπε πόσο χαρούμενη ήταν η κόρη της, όσο νοσηλευόταν σε ειδικό κέντρο στη Γερμανία, όταν πλησίαζε η ώρα που ερχόντουσαν οι εθελοντές. Ανέλαβε λοιπόν την οργάνωση των εθελοντών, οι οποίοι προτού μπουν στα τμήματα είχαν ενημερωθεί από τους γιατρούς, τους δασκάλους, τις νοσοκόμες και φυσικά τους γονείς της Λάμψης. Οι εποπτείες, που γινόντουσαν κάθε μήνα, ήταν πολύ σημαντικές όπως επίσης η στήριξη των εθελοντών. Έμειναν μάλιστα χαραγμένα στη μνήμη της τα λόγια ενός εθελοντή: ‘Μέσα από τη συνεργασία μας άλλαξα τρόπο ζωής και ξεκίνησα να απολαμβάνω κάθε στιγμή γιατί είναι μοναδική’. Είναι πολύ έντονο το συναίσθημα που νιώθει κανείς όταν ένας γονιός του εμπιστεύεται το παιδί του, που νοσεί, και του δίνεται η ευκαιρία να κάνει ένα διάλειμμα έξω από το τμήμα, καταλήγει. Κάθε απόγευμα τα παιδιά περιμένουν με πολλή χαρά τους εθελοντές για δημιουργικό παιχνίδι, δημιουργία κοσμημάτων, κατασκευών αλλά και διοργάνωση γιορτών, γενεθλίων, βραδιών χορού και βραδιών σινεμά. Είναι οι φίλοι τους όσο διαρκεί η σχέση τους με τον παιδικό καρκίνο.
Όταν δίνεις, να δίνεις με χαρά και χαμόγελο, μας παρακινεί ο ΖοζέφΖουμπέρ και όλα δείχνουν πως η συγκεκριμένη εθελόντρια το έκανε και εξακολουθεί να το κάνει ακριβώς έτσι. Σας αποχαιρετώ με την ευχή να δίνουμε χωρίς να σκεφτόμαστε αυτό που δίνουμε γιατί μόνο έτσι θα νιώθουμε πιο γεμάτοι μέσα μας. Όσο για εμάς θα βρεθούμε ξανά πολύ σύντομα μέσα από ένα επόμενο άρθρο!
