🎭 Ο Βασίλης Τσικάρας είναι μία πολυσχιδής καλλιτεχνική φυσιογνωμία, συνυφασμένη με τον πολιτισμό της Θεσσαλονίκης. Ηθοποιός, σκηνοθέτης, σεναριογράφος, και ο εμπνευστής πίσω από την Aratos Films, με τις βραβευμένες και πολυπροβεβλημένες ιστορικές ταινίες του για το 1821 («Έξοδος 1826», «Πολιορκία», «Πέντε 5»), αλλά και με πλήθος επιτυχημένων θεατρικών έργων.
Για πολλά χρόνια, το όνομά του ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με το Θέατρο Άρατος, ένα σημείο αναφοράς για τη θεατρική σκηνή της πόλης, όπου στήριξε ανεξάρτητες παραγωγές, δικά του έργα και νέους καλλιτέχνες. Ωστόσο, η αυλαία για το «Άρατος» έπεσε οριστικά, αφήνοντας ένα μεγάλο κενό.
Συναντήσαμε τον Βασίλη Τσικάρα σε μια στιγμή αναδρομής, απολογισμού αλλά και νέας δημιουργικής εκκίνησης. Μας μίλησε ανοιχτά και χωρίς φόβο για το ξαφνικό κλείσιμο του θεάτρου που αποτελούσε το «σπίτι» του, τις δυσκολίες, τις χαρές και τις πίκρες μιας πορείας στο θέατρο της Θεσσαλονίκης. Φυσικά, η συζήτηση δεν περιορίστηκε εκεί: από το όραμά του για τον ανεξάρτητο κινηματογράφο και τις ιστορικές του παραγωγές μέχρι τα μελλοντικά του σχέδια, ο Βασίλης Τσικάρας ξεδιπλώνει μια πορεία γεμάτη πάθος, ασυμβίβαστη δημιουργία και… όσα δεν τολμά κανείς να πει.
Μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη με τον άνθρωπο που, παρά το κλείσιμο του «σπιτιού» του, αποδεικνύει ότι η ψυχή της τέχνης δεν μπαίνει σε καλούπια και δεν έχει… ημερομηνία λήξης.
Συνέντευξη στον Γιάννη Τσιρόγλου
- Το Θέατρο Άρατος υπήρξε η έδρα της ομάδας σας για πολλά χρόνια. Πώς βιώσατε την απόφαση για το κλείσιμό του και ποιος ήταν ο άμεσος αντίκτυπος αυτής της απώλειας στην καλλιτεχνική σας ομάδα, τους συνεργάτες σας, αλλά και στο ίδιο το κοινό;
Όταν κλείνει ένας χώρος πολιτισμού, όταν κλείνει ένα σπίτι, δεν μπορεί παρά να είσαι στενοχωρημένος. Η έδρα μας, το θέατρό μας, το σπίτι μας, έπαψε να υφίσταται από τον Ιούλιο του 2025. Μεταφερθήκαμε στην Αρχαιολογικού Μουσείου, αλλά δεν στεγάζουμε πλέον θέατρο. Έχουμε έναν νέο καλλιτεχνικό χώρο έκφρασης και τα γραφεία μας. Για να πω την αλήθεια, φεύγοντας από τη Μοσκώφ, άνοιξε μία νέα σελίδα στην οποία οφείλουμε να γράψουμε νέα κεφάλαια. Σε αυτήν τη σελίδα ή αν θέλετε σε αυτό το νέο ξεκίνημα γίνονται αναγκαστικά κάποιες αλλαγές, Άνθρωποι έρχονται, άνθρωποι φεύγουν, καινούργιες συνεργασίες προκύπτουν, σχέδια και προτάσεις εξετάζονται και η ζωή συνεχίζεται. Όσον αφορά το κοινό που όλα αυτά τα χρόνια μας στηρίζει, να το ενημερώσουμε πως θα έχει τη δυνατότητα να βλέπει τα έργα μας σε διάφορα θέατρα της πόλης. Οι παραγωγές δεν σταματούν, έχουμε νέα εργογραφία και πράγματα να παρουσιάσουμε.
- Ποια πιστεύετε ότι είναι η μεγαλύτερη απώλεια για τον ανεξάρτητο θεατρικό χάρτη της Θεσσαλονίκης με το κλείσιμο ενός ακόμα μικρού θεάτρου;
Δεν νομίζω να υπάρχει κάποια απώλεια. Ένας χώρος έκλεισε, ένας άλλος ανοίγει. Όταν κάναμε εμείς το Θέατρο Άρατος, κάποιο άλλο θέατρο έκλεισε εκείνη την περίοδο. Αυτός είναι ο κύκλος. Αν υπήρχε πρόβλημα κι αν νοιαζόταν κανείς θα βλέπαμε αντιδράσεις. Δεν βλέπω αντιδράσεις, άρα δεν υφίσταται θέμα. Δεν εκφράζω κάποια πικρία, απλά λέω την κυνική αλήθεια. Τα πράγματα στη ζωή πρέπει να τα βλέπουμε ρεαλιστικά.
- Αναζητήσατε κρατική ή δημοτική στήριξη (π.χ. από το Υπουργείο Πολιτισμού ή τον Δήμο Θεσσαλονίκης) για να κρατήσετε ανοιχτό το Άρατος; Αν ναι, ποια ήταν η ανταπόκριση; Σας βοήθησε κανένας;
Με μαγικό τρόπο όλα σε αυτήν τη χώρα είναι τακτοποιημένα. Οι δημόσιες σχέσεις και το «δώσε για να δώσω, για να πάρεις», καλά κρατούν. Εμείς πριν κλείσουμε, παραχωρήσαμε μια συνέντευξη μαζί με άλλους συναδέλφους – ιδιοκτήτες μικρών θεάτρων της πόλης και αναφερθήκαμε στα κακώς κείμενα. Καμία κρατική στήριξη, καμία δημοτική στήριξη, καμία μέριμνα. Κυρίως για τα μικρά θέατρα, τις μικρές επιχειρήσεις. Όσον αφορά το θέμα των επιδοτήσεων κτλ όταν κάποτε κάναμε αιτήσεις στους αρμόδιους φορείς ήμασταν στους…μεταξεταστέους. Το φοβερό είναι πως συχνά πυκνά επιδοτούνται οι ίδιοι και οι ίδιοι. Φαίνεται πως η Τέχνη είναι ένα ακριβό βάζο που το κρατούν μόνο 2 χέρια και κάποια φιλοσοφημένα μυαλά που σκέφτονται τρόπους να μην πέσει και σπάσει.
- Είχατε επικοινωνία με άλλους θεατρικούς φορείς ή καλλιτέχνες της πόλης σχετικά με το κλείσιμο; Υπήρξε κάποια μορφή αλληλεγγύης ή ανησυχίας από τον κλάδο;
Προς τιμήν τους κάποιοι ιδιοκτήτες μικρών θεάτρων επικοινώνησαν μαζί μου και μου παραχώρησαν αφιλοκερδώς το χώρο τους. Τους ευχαριστώ από καρδιάς. Υπάρχουν άνθρωποι που ανησυχούν για το μέλλον του θεάτρου στην πόλη. Δεν βλέπετε πόσα παιδιά φεύγουν για την Αθήνα; Σκέφτηκε ποτέ κανείς, γιατί γίνεται αυτό;
- Τι φοβάστε περισσότερο για το μέλλον του ανεξάρτητου θεάτρου στη Θεσσαλονίκη, βλέποντας χώρους όπως το Άρατος να αναγκάζονται να κλείσουν;
Δεν φοβάμαι κάτι. Ανά οκταετία – δεκαετία εμφανίζονται ομάδες που ανανεώνουν το θεατρικό περιβάλλον. Μαζί με αυτές γίνονται και νέοι χώροι. Νομίζω πως κάτι ανάλογο συμβαίνει και τώρα. Ξέρετε, εδώ και χρόνια έχω φιλοσοφήσει τη ζωή μου και οι μόνοι που με προβληματίζουν είναι οι αδιάφοροι και οι αχάριστοι. Για να επανέλθω, αν υπάρχουν άνθρωποι που ασχολούνται πραγματικά με τον Πολιτισμό στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης, ας κοιτάξουν να είναι δίκαιοι και όχι αδιάφοροι. Όσον αφορά τους αχάριστους, αργά ή γρήγορα τους ξεβράζει η Τέχνη.
- Πέρα από τους προφανείς οικονομικούς λόγους, θεωρείτε ότι υπάρχει ένα γενικότερο πρόβλημα έλλειψης υποδομής και νομοθετικού πλαισίου που καθιστά αδύνατη τη βιωσιμότητα τέτοιων μικρών, ποιοτικών χώρων;
Την περίοδο του κορωνοϊού το Υπουργείο πολιτισμού έστελνε ερωτηματολόγια για να κατανοήσει καλύτερα την έννοια…καλλιτέχνης. Κενό. Εσείς τι βλέπετε; Όλα λειτουργούν ρολόι; Υπάρχει προστασία ή πρόβλεψη για κάτι; Για να επιβιώσουν μικροί χώροι, θα πρέπει οι έχοντες την εξουσία να κατέβουν από το θρόνο τους και να ρίξουν μια ματιά στα…υπόγεια. Εκεί που ξεκινά η Τέχνη. Πάνω απ’ όλα όμως να κατανοήσουμε την αλυσίδα. Θέατρα, άνθρωποι, εκπαίδευση, παραγωγές, προσφορά κτλ..
.jpg)
- Πώς αξιολογείτε, συνολικά, το επίπεδο της θεατρικής παραγωγής στη Θεσσαλονίκη σήμερα, τόσο των κρατικών/μεγάλων σκηνών όσο και των ανεξάρτητων θιάσων;
Η Θεσσαλονίκη έχει πάρα πολλές παραγωγές να παρουσιάσει κάθε χρόνο. Είναι η μοναδική πόλη στην Ελλάδα όπου αθηναϊκά σχήματα, κρατικές σκηνές, μεγάλα θέατρα, μικρά θέατρα και τοπικοί θίασοι παρουσιάζουν ένα υπερθέαμα που ανάλογό του δεν έχει η Αθήνα. Εγώ είμαι αρκετά ευχαριστημένος από το επίπεδο της τοπικής παραγωγής. Επίσης, το ΚΘΒΕ κάνει αυτό που έχει οριστεί να κάνει εδώ και χρόνια. Με εντυπωσιακές παραγωγές, άλλοτε πετυχημένες άλλοτε όχι.
- Ποια είναι η άποψή σας για τα άλλα θέατρα της πόλης, συμπεριλαμβανομένου και των νέων χώρων, ειδικά αυτά που στεγάζουν ανεξάρτητες παραγωγές; Υπάρχει επαρκής ανταγωνισμός ή αλληλοστήριξη;
Υπάρχουν θέατρα που παρουσιάζουν μόνο αθηναϊκές παραγωγές, υπάρχουν ανοιχτά θέατρα προς όλους, υπάρχουν κλειστά θέατρα για κάποιους, υπάρχουν μικρά θέατρα, υπάρχουν υπόγεια, ανώγεια, αλλά όλα αυτά έχουν να κάνουν με ανθρώπους ξέρετε. Οι άνθρωποι είναι το θέατρο. Ό,τι βλέπουμε έχει να κάνει με αποφάσεις. Ανταγωνισμός, ναι υπάρχει. Η αλληλοστήριξη, είναι άλλο θέμα. Έχει να κάνει με φιλίες, με δημόσιες σχέσεις, με business.
- Ανησυχείτε για τη συγκέντρωση του θεάτρου στην Αθήνα και τη σταδιακή συρρίκνωση της θεατρικής κίνησης της Θεσσαλονίκης μα και τη μαζική μεταφορά παραστάσεων;
Αυτό που παρατηρώ είναι μία στροφή στη λεγόμενη αθηναϊκή σκηνή, στην αθηναϊκή παραγωγή κι αυτό ίσως να προκαλεί και συρρίκνωση. Έπαψα πλέον να ανησυχώ. Προσπαθώ να κάνω τη δουλειά μου, να την απολαύσω, να ψυχαγωγήσω τον κόσμο, να γεμίσω ως άνθρωπος και φυσικά να επιβιώσω, καθώς αυτό είναι το επάγγελμά μου.
- Τώρα που δεν έχετε τη δική σας μόνιμη στέγη, πού θα στεγάσετε την επόμενη θεατρική παραγωγή της ομάδας σας; Υπάρχουν δυσκολίες στην εξεύρεση κατάλληλου χώρου;
Ναι, σίγουρα υπάρχουν δυσκολίες. Κάθε χρόνο αλλάζει το τοπίο. Αλλάζουν οι άνθρωποι, κάποια θέατρα περνούν σε άλλα χέρια. Θεωρώ όμως πως στο τέλος βρίσκεται η λύση. Σύντομα θα προβούμε σε ανακοινώσεις για τη σεζόν 2025 – 2026.
- Βλέπετε την πιθανότητα στο μέλλον να επαναλειτουργήσει το Θέατρο Άρατος, ίσως σε άλλη μορφή, ή θεωρείτε ότι αυτό το κεφάλαιο έχει κλείσει οριστικά;
Όλα είναι πιθανά. Δεν αποκλείω εκπλήξεις! Δεν μπορεί να κλείσει ένα κεφάλαιο τόσο εύκολα, όταν αυτό το κεφάλαιο είναι η ζωή σου.
- Ως δημιουργός που δραστηριοποιείται παράλληλα και στον κινηματογράφο, θεωρείτε ότι ο κινηματογράφος σας δίνει μεγαλύτερη καλλιτεχνική ή οικονομική ελευθερία σε σχέση με το ανεξάρτητο θέατρο στη σημερινή Ελλάδα;
Για έναν επαγγελματία είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Το θέατρο είναι η απόλυτη καλλιτεχνική ελευθερία, ο κινηματογράφος είναι πιο λαμπερός και φέρνει πιο γρήγορα την καταξίωση σε έναν καλλιτέχνη. Πολλές φορές και περισσότερα χρήματα. Τα μεγέθη διαφέρουν. Ωστόσο, οικονομική ελευθερία σου δίνει μόνο η επιτυχία ενός εγχειρήματος. Στην αποτυχία, μετράς ζημιές.
- Τα ιστορικά κινηματογραφικά έργα της Aratos Films, αποτελούν μια συνειδητή στροφή ως απάντηση στη δυσκολία του θεατρικού χώρου;
Τα ιστορικά κινηματογραφικά έργα δεν ήρθαν επειδή κάτι δεν πήγαινε καλά στο θέατρο. Ήρθαν, γιατί κάποιος άνθρωπος σκέφτηκε εν έτει 2011 πως «το 2021 συμπληρώνονται 200 χρόνια από την έναρξη της ελληνικής επανάστασης». Παρά το γεγονός ότι είμαι άνθρωπος της κωμωδίας, στον κινηματογράφο ξεκίνησα με ένα είδος που λατρεύω. Τις ιστορικές ταινίες. Κάποιοι ίσως δεν ξέρουν πως έκανα τηλεόραση από το 1994 έως το 2011. Κάποιοι ίσως δεν ξέρουν πως έχω χιλιάδες τηλεοπτικές εμφανίσεις, εκατοντάδες εκπομπές και ντοκιμαντέρ στην τηλεόραση. Κάποιοι ίσως δεν ξέρουν πως έχω κάνει 11 ταινίες (6 μεγάλου μήκους), έχω γράψει 16 θεατρικά έργα και σκηνοθέτησα περισσότερα από 30 θεατρικά έργα. Γιατί τα λέω αυτά; Γιατί να πω, πως τίποτα δεν έγινε τυχαία. Οτιδήποτε γίνεται είναι συνειδητό και στοχευμένο.
- Ποιο είναι το μεγαλύτερο όνειρό σας για το καλλιτεχνικό μέλλον της Θεσσαλονίκης και τι θα θέλατε να δείτε να αλλάζει άμεσα στον πολιτιστικό τομέα;
Ό,τι και να δηλώσω, δεν υπάρχει περίπτωση να εισακουστεί. Ό,τι και να προτείνω, δεν νομίζω να ενδιαφέρει πολύ κόσμο. Είμαι πολύ συνειδητοποιημένος για τη στάση ζωής που έχω. Μέχρι σήμερα εξακολουθώ να παρέχω καλλιτεχνικό βήμα μέσω θεάτρου και κινηματογράφου σε πολλούς καλλιτέχνες της πόλης μας. Εγώ μίλησα και μιλάω με έργα. Ας μιλήσουν κι όσοι έχουν τη δύναμη να το κάνουν…
- Ποιο είναι το μήνυμά σας προς το θεατρόφιλο κοινό της Θεσσαλονίκης που στήριξε το Θέατρο Άρατος όλα αυτά τα χρόνια;
Πρώτα απ’ όλα να του στείλουμε την αγάπη μας και για τη στήριξή του όλα αυτά τα χρόνια! Επίσης να το ενημερώσουμε πως πολύ σύντομα θα επανέλθουμε με τις αγαπημένες μας κωμωδίες και πολύ ανανεωμένοι. We are coming back soon…
- Η εταιρεία παραγωγής σας, η Aratos Films, παραμένει πολύ δραστήρια. Ποια είναι η φιλοσοφία πίσω από την εστίασή σας στις ανεξάρτητες, ιστορικές ταινίες;
Ο Άρατος χωρίζεται σε 3 Τμήματα. Το Theatro Aratos (ομάδα Άρατος), την Aratos films και την Aratos music. H Aratos films έγινε γνωστή από τις ιστορικές ταινίες «Έξοδος 1826», «Πολιορκία», «Πέντε 5», «Operation Star», «1822, ολοκαύτωμα της Νάουσας», «Φρυκτωρία» και βρισκόμαστε στο στάδιο παραγωγής για το «Στοιχειό του βάλτου», στο στάδιο προ-παραγωγής για το «Απόψε σε θέλω πάλι» και μια διεθνή συμπαραγωγή – έκπληξη. Οι ανεξάρτητες παραγωγές μας, δεν επικεντρώνονται μόνο σε ιστορικά θέματα. Με ιστορικά θέματα, απλά, ξεκινήσαμε. Από φέτος έχουμε προσανατολισμό στις κωμωδίες και στα θρίλερ. Η φιλοσοφία μας είναι, κάνουμε κινηματογράφο για να αναδείξουμε ανθρώπινες ιστορίες.
- Εκτός από τις μεγάλου μήκους ιστορικές ταινίες, έχετε στα σχέδια σας να ασχοληθείτε ξανά με κοινωνικά ή σύγχρονα θέματα στον κινηματογράφο, όπως με τις παλαιότερες μικρού μήκους;
Όπως προανέφερα από φέτος έχουμε προσανατολισμό στις κωμωδίες και στα θρίλερ. Αυτήν την περίοδο συζητάω και για τηλεοπτική σειρά.
- Ποια ταινία έχετε στα σκαριά;
Τέλη Νοεμβρίου, ξεκινάμε γυρίσματα για το «Στοιχειό του βάλτου», ταινία που είναι εμπνευσμένη από το μυθιστόρημα της Πηνελόπης Δέλτα «Στα μυστικά του βάλτου», ενώ στο στάδιο της προ-παραγωγής είναι η ρομαντική κομεντί «Απόψε σε θέλω πάλι».
- Υπήρξε ποτέ ενδιαφέρον από το εξωτερικό για τις ιστορικές σας ταινίες και ποιες είναι οι προσπάθειές σας για διεθνή διανομή;
Ναι υπήρξε. Έγιναν κάποιες προβολές σε Αυστραλία, Αμερική, Καναδά, Γερμανία, Γαλλία, Ελβετία, Λουξεμβούργο, Ιταλία. Ειδικά για το «Operation Star» που αφορά στο Β’ Π.Π. υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον καθώς έχει 30 και πλέον διεθνή βραβεία μεταξύ των οποίων Καλύτερης Ιστορικής ταινίας στις Cannes, Καλύτερης Σκηνοθεσίας – Καλύτερης ταινίας σε Reims, Avignon, New York, London, Athens κτλ.. Η «Έξοδος 1826» και η «Πολιορκία» έτυχαν επίσης ανάλογου ενδιαφέροντος.
- Μετά την εμπειρία του Άρατος, σκέφτεστε στο μέλλον να δημιουργήσετε έναν νέο δικό σας θεατρικό χώρο, ίσως με διαφορετική δομή ή σε άλλη περιοχή;
Δεν θα αποκαλύψω ακόμη τις σκέψεις μου. Σχέδια πάντα υπάρχουν. Ας έχουμε την υγεία μας κι ό,τι είναι να έρθει, θα έρθει. Ο χρόνος θα δείξει…
- Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει σήμερα ένας ανεξάρτητος δημιουργός (ηθοποιός, σκηνοθέτης, παραγωγός) στην Ελλάδα;
Η καλλιτεχνική και οικονομική επιβίωση. Κι αυτό έχει πολύ πόνο για κάθε ανεξάρτητο δημιουργό.
- Ποιο είναι το όραμά σας για τα επόμενα πέντε χρόνια, τόσο στον θεατρικό όσο και στον κινηματογραφικό τομέα; Υπάρχει κάποιο είδος που δεν έχετε αγγίξει και θα θέλατε;
Από το 2008 έως σήμερα, έχω καλύψει ένα μεγάλο μέρος της καλλιτεχνικής αναζήτησης που είχα. Τώρα, κάθε μου κίνηση έχει να κάνει με την ανάδειξη των κωμωδιών μου κατά κύριο λόγο. Συμπερασματικά, μέσα στα επόμενα 5 χρόνια θα ήθελα – αν είναι εφικτό – να μεταφέρω κάποιες κωμωδίες μου στη μεγάλη οθόνη.
- Πώς καταφέρνετε να συνδυάζετε την απαιτητική δουλειά του σκηνοθέτη και του σεναριογράφου με τη φυσική παρουσία σας ως ηθοποιός και στις θεατρικές παραστάσεις και στις κινηματογραφικές παραγωγές σας;
Κάποιες στιγμές είναι πραγματικά εξαντλητικό. Υπάρχουν πολύ απαιτητικές δουλειές. Δουλειές που θέλουν λεπτομερή παρακολούθηση, ενεργότερη συμμετοχή και καθοδήγηση. Η υποκριτική είναι μια δύσκολη διαδικασία για τον ηθοποιό, φανταστείτε να συνυπάρχει με τη σκηνοθεσία που είναι η «απόλυτη επίβλεψη και καθοδήγηση». Ο σεναριογράφος, στο στάδιο της παραγωγής, θέλει απλά να δει σε άρτιες εικόνες το έργο του.
