Γράφει η Πίτσα Στασινοπούλου για την Κουλτουρόσουπα
Μπορεί μια τόση δα καρφίτσα στο πέτο του σακακιού ενός διάσημου σκηνοθέτη να προκαλέσει εντονότερες συζητήσεις από την διαγωνιζόμενη ταινία του;; Βεβαίως μπορεί!
Όταν αυτή η τόση δα καρφίτσα φέρει τα χρώματα της παλαιστινιακής σημαίας και κοσμεί το πέτο του σκηνοθέτη Γιώργου Λάνθιμου, στην επίσημη εμφάνισή του σε ένα από τα μεγαλύτερα κινηματογραφικά φεστιβάλ του κόσμου, όπως αυτό της Βενετίας, όπου συμμετέχει ως διαγωνιζόμενος με την καινούργια του ταινία «Bugonia»…
Η συμβολική του κίνηση ως εμφανής υποστήριξη στην τραγωδία του παλαιστινιακού λαού που βιώνει απάνθρωπη γενοκτονία από το Ισραήλ, ήταν επόμενο λόγω παγκόσμιας εμβέλειας μέσω της εικόνας σε ένα μείζον καλλιτεχνικό γεγονός, να προκαλέσει ιδιαίτερα στη χώρα καταγωγής του αντικρουόμενες αντιδράσεις, από αποδοχή ή θαυμασμό με σαφώς μικρότερο ποσοστό, μέχρι καταδίκη κι επιθέσεις σε εμφανώς μεγαλύτερο, ως… είθισται άλλωστε κατά την εγχώρια παράδοση!
Μπορεί πριν κάποιους μήνες να συνυπέγραψε με άλλους 400 δημιουργούς ψήφισμα για την απελευθέρωση της Παλαιστίνης και τη λύτρωση από τα δεινά της, ωστόσο η είδηση πέρασε στα «ψιλά» και ουδείς ντόπιος το πήρε χαμπάρι για να αντιδράσει… τώρα όμως στο λαμπερό φεστιβάλ με όλους τους προβολείς πάνω του, που τόλμησε με μια αδιόρατη- αλλά καίρια κίνηση συμβολισμού να προβάλλει τη θέση του, έδωσε αναπόφευκτα άφθονη τροφή κυρίως σε όσους αποστρέφονται το έργο του αλλά και σε μέρος των θαυμαστών του, που ναι μεν αποδέχονται και βρίσκουν ενδιαφέρουσες τις «παράδοξες» ταινίες του, όμως απορρίπτουν τη συγκεκριμένη επιλογή με βασικό επιχείρημα ότι «δεν πρέπει η τέχνη να μπλέκεται με την πολιτική» (!) και μερικά ακόμη ανάλογου «κύρους»…
Μια άποψη, που όπως έχω ξαναγράψει, συνιστά ό,τι πιο βλακώδες και ανυπόστατο περί τέχνης, λες και πρόκειται για «μουσειακό» ή «διακοσμητικό» είδος αποκομμένο από τη ζώσα πραγματικότητα και το κοινωνικό γίγνεσθαι, με μοναδική αποστολή τη χαλαρή, ανώδυνη, επιδερμική διασκέδαση! Αγνοώντας ότι ακόμα κι αυτή η φαινομενικά επιπόλαιη μορφή, δηλαδή το πώς και με τί γελάμε ή συγκινούμαστε, διαμορφώνει μοιραία ήθος– είτε το αντιλαμβανόμαστε είτε όχι- που σημαίνει παραγωγή πολιτικής με την ευρεία, ουσιαστική της έννοια! Ενώ όταν πρόκειται για αυθεντική Τέχνη με κορυφαίο στόχο την διέγερση πνεύματος και συναισθήματος για κοινωνική αφύπνιση, προβληματισμό, ευαισθητοποίηση, κινητοποίηση κλπ. προφανώς οιαναλύσεις περιττεύουν και εν προκειμένω η Τέχνη, όχι απλά «εμπλέκεται» με την πολιτική, αλλά ταυτίζεται στην ιδανικότερη και πλέον αποτελεσματική εκδοχή της που μεταφράζεται σε στάση ζωής… Και όσοι υπερασπίζονται βλακωδώς την «μη εμπλοκή», αφενός ακυρώνουν προσβλητικά την υψηλή αποστολή της και αφετέρου εμφανίζονται οι ίδιοι ως επιεικώς ανίδεοι..
Ωστόσο η κατακραυγή των περισσότερων με αφορμή την περιβόητη καρφίτσα δεν περιορίστηκε στο ανωτέρω ανόητο τσιτάτο… Διότι έπρεπε, λέει, ως Έλληνας να φορέσει στο πέτο την ελληνική σημαία! Από πού κι ως πού την παλαιστινιακή;; Κι αν ήθελε ως ευαίσθητος να καταγγείλει μια αδικία, έπρεπε να φορέσει τη κυπριακή σημαία για να καταγγείλει την εισβολή και παράνομη κατοχή μέρους του νησιού από τους Τούρκους πριν μισό αιώνα! Και τα γράφουν αυτά με απόλυτη σοβαρότητα και βέβαια το ανάλογο μένος εναντίον του ανθέλληνα «προδότη»! Θεωρούν δηλαδή ότι φόρεσε την παλαιστινιακή καρφίτσα, όχι σε ένδειξη συμπαράστασης σε έναν βάναυσα δοκιμαζόμενο λαό, αλλά σε αντικατάσταση του… εθνόσημου που όφειλε ως Έλληνας να φέρει στο πέτο, καθότι είναι πάγιο ηθικό καθήκον κάθε καλλιτέχνη που εμφανίζεται σε διεθνείς διοργανώσεις να φορά στο πέτο τη σημαία της χώρας του, ώστε να μη χαρακτηριστεί προδότης από τους συμπατριώτες του! Όπως όφειλε κατά τη λειψή κρίση τους να αγνοήσει μια παρούσα, πρωτοφανή τραγωδία με ασύλληπτες διαστάσεις που έχει συγκλονίσει παγκόσμια και ως Έλληνας να εστιάσει σε μια περιορισμένης έκτασης του μακρινού παρελθόντος προ 50 χρόνων, επειδή είναι «δική» μας! Τέτοια αμεροληψία και ευθυκρισία από τους λάβρους «πατριώτες» με το ακαταλόγιστο…
Οι οποίοι βεβαίως βρήκαν ιδανικό πρόσχημα για κατά μέτωπο καθολική επίθεση στον δημιουργό, ακυρώνοντας το έργο του με απαξίωση, χλευασμό, ειρωνείες και λοιπές κομψές αντιδράσεις, στολίζοντας τις ταινίες του με χαρακτηρισμούς όπως αλλοπρόσαλλες, ακατανόητες, διεστραμμένες, σκοτεινές, δήθεν κουλτουριάρικες, αποκρουστικές κλπ. ακολουθώντας την πάγια τακτική «ό,τι δεν καταλαβαίνω ή είναι διαφορετικό ή δεν ταιριάζει στα γούστα μου, θα το κράξω μέχρι να το θάψω βαθιά να μη το βρίσκει κανείς!»…Ολοκληρώνοντας το πακέτο με προσβολές για τον «υπερτιμημένο» σκηνοθέτη, που «ξεκίνησε από βιντεάκια του Ρουβά και διαφημίσεις και ποιος ξέρει με τί πλάτες έφτασε στο Χόλυγουντ και ποια συμφέροντα που τον πληρώνουν υπηρετεί για να το παίζει φίρμα με τις μπούρδες του και να κάνει πολιτική για λογαριασμό τους…» Όλα τεκμηριωμένα φυσικά, από τους ίδιους ανθρώπους που λίγο καιρό πριν, όταν για τη συγκεκριμένη ταινία το Υπουργείο Πολιτισμού αρνήθηκε (και ορθώς) να παραχωρήσει την Ακρόπολη για γύρισμα, βγήκαν να κατακεραυνώσουν το Υπουργείο που αγνόησε έναν τόσο λαμπρό, διάσημο Έλληνα σκηνοθέτη, του οποίου το έργο προβάλλει διεθνώς τη χώρα μαςκαι η ταινία του θα έκανε την (άγνωστη) Ακρόπολη πασίγνωστη! Μιλάμε προφανώς για εγχώρια σχιζοφρένεια, αλλά ας μείνει μεταξύ μας, μην το πούμε παραέξω…
Το πλέον προκλητικό όμως είναι ότι οι εν λόγω ανεγκέφαλοι επικριτές θεωρούν ότι ένας καλλιτέχνης οφείλει να αποσιωπά την άποψή του κρατώντας ουδέτερη στάση για να μη «διχάσει το κοινό», διαφορετικά αν την εκφράσει θα υποστεί επιθέσεις από διαφωνούντες, θα φορέσει ταμπέλες με το στανιό, θα μπει σε συγκεκριμένα στρατόπεδα, θα ρισκάρει την καριέρα του…Ας μείνει στα όρια της τέχνης του, στο λάιφσταιλ του, στις πόζες, τα σκανδαλάκια, τις κοσμικότητες, άντε και σε καμιά ανώδυνη άποψη περί μόδας ή τεχνητής νοημοσύνης, πάντως μακριά από καυτές πατάτες και «ξένα» χωράφια κοινωνικά- πολιτικά! Συμμερίζεσαι κύριε Λάνθιμε το δράμα της Παλαιστίνης, των αδικοχαμένων αμάχων και παιδιών, του βάρβαρου αφανισμού ενός αδύναμου από έναν ισχυρό; Θέλεις να συμβάλλεις με την δύναμη της τέχνης σου σε ευρύτερο ανάλογο προβληματισμό;; Θέλεις να χρησιμοποιήσεις το κύρος του ονόματός σου για να προβάλλεις το άδικο;; Θέλεις να εκφράσεις δημόσια και ανθρώπινα τη στήριξή σου σε κατατρεγμένους;;
Κάντο, αλλά να ξέρεις ότι θα πληρώσεις βαρύ τίμημα από αντιφρονούντες- λες κι ο κάθε Λάνθιμος σε ανάλογες περιπτώσεις πορεύεται εκ του ασφαλούς αγνοώντας τις συνέπειες- αλλιώς υποκρίσου τον ανέμελο κινέζο, παίξτο ασφαλής ουδέτερος να ‘χεις το κεφάλι σου ήσυχο κι ούτε γάτα ούτε ζημιά… Εδώ στη χώρα σου επί δικτατορίας όταν ο λαός στέναζε, κάποιοι δεν «πήραν χαμπάρι» ότι υπήρχε στρατιωτικό καθεστώς και την έβγαλαν κοτσάνι! Αφαίρεσε λοιπόν την καρφίτσα από το πέτο, κλείσε το στόμα για ό,τι κάνει «τζιζ» και να δεις για πότε ξαναγίνεσαι για τον όχλο ο ταλαντούχος διάσημος σκηνοθέτης που κάνει περήφανη την Ελλάδα και δικαιούται με κλειστά μάτια την Ακρόπολη! Αρκεί να ξεχάσεις την ανατρεπτική φύση του καλλιτέχνη που αμφισβητεί, να ξεπεράσεις τις ανούσιες ευαισθησίες περί ανθρωπισμού, να υπακούς στο επιβεβλημένο αφήγημα των συμφερόντων, να ακολουθείς το βολικό ρεύμα, να χαϊδεύεις τα κατάλληλα αυτιά κι όλα μέλι γάλα! Είδες πόσο απλό είναι;;;
