Γράφει ο Ιωάννης Κυφωνίδης για την Κουλτουρόσουπα.
Αποκλείεται σε εποχές όπως τώρα το καλοκαίρι να μην αναρωτηθήκατε πόσο συχνό φαινόμενο είναι οι καρχαρίες στην Ελλάδα. Χωρίς φόβο και πάθος όμως. Είναι τελικά παρεξηγημένοι και οι επιθέσεις τους στο ανθρώπινο είδος τυχαίες;
Σε ποιά ελληνική θάλασσα συχνάζουν περισσότερο; Αιγαίο, Ιόνιο ή Κρητικό πέλαγος;
Μία κατηγοριοποίηση των ελληνικών θαλασσών είναι: Αιγαίο πέλαγος, Ιόνιο πέλαγος και Λεβαντίνη (Νότια της Κρήτης έως Αφρική και ακτές Μέσης Ανατολής). Συναντώνται παντού. Μελέτη πάνω στους τους μεγάλους πελαγικούς καρχαρίες φανέρωσε ότι είναι πιο άφθονοι στην Λεβαντίνη και σπανιότεροι στο Αιγαίο, με το Ιόνιο κάπου ενδιάμεσα. Αυτό μπορεί να οφείλεται είτε στην εντατικότερη αλιεία που έχει υποστεί το Αιγαίο, είτε στο ότι επειδή ακριβώς είναι πελαγικοί αποφεύγουν κλειστές θάλασσες και προτιμούν να μένουν μακριά από τις ακτές, οπότε το Αιγαίο δεν είναι ιδεώδες γι’ αυτούς. Αντίθετα, μεγάλες συγκεντρώσεις βενθικών καρχαριών (π.χ. Galeus melastomus, Squalus acanthias, Scyliorhinus canicula) συναντώνται στην περιοχή των Κυκλάδων και του Ιονίου.
Κυκλοφορούν στις ελληνικές θάλασσες καρχαρίες που από την συμπεριφορά τους χαρακτηρίζονται ως επικίνδυνοι για τον άνθρωπο;
Περισσότερα στοιχεία για επιθέσεις καρχαριών σε ανθρώπους στα “Shark Attack Files” :
Ασφαλώς και υπάρχει το ενδεχόμενο να μας επιτεθούν μάλλον κατά τύχη και από περιέργεια και όχι γιατί μας θεωρούν τροφή τους ! Εκεί ζούνε άλλωστε, στη θάλασσα, και εμείς μπαίνουμε στον κόσμο τους. Αυτοί είναι οι οικοδεσπότες κι εμείς οι φιλοξενούμενοι στις θάλασσες. Για αυτό δεν αποκλείεται η συνάντηση μας μαζί τους αλλά τις πιο πολλές φορές αδιαφορούν για εμάς και ίσως έχουν περάσει και από κάτω μας στα μεγάλα βάθη χωρίς να τους αντιληφθούμε.
Αν και οι αριθμοί τους είναι πάρα πολύ μικροί συγκρινόμενοι με άλλες περιοχές του κόσμου (Ν. Αφρική, Αυστραλία, Φλόριντα Η.Π.Α.). Όπως προείπαμε οι μεγάλοι πελαγικοί καρχαρίες προτιμούν την ανοικτή θάλασσα, οπότε πολύ σπάνια θα επισκεφτούνε ακτές.
Ο διαβόητος λευκός καρχαρίας, βέβαια, είναι παράκτιο είδος, αλλά πλέον είναι τόσο σπάνιος που θεωρείται απειλούμενο είδος.
Μήπως καταγράφηκε στο παρελθόν εμφάνιση καρχαρία σε ελληνική ακτή ή ακόμη επίθεση καρχαρία σε άνθρωπο;
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Μ. Μπαρδάνη (www.naxosdiving.com) έχουν καταγραφεί 14 επιθέσεις καρχαριών (11 θανάσιμες) τα τελευταία 161 χρόνια στις ελληνικές θάλασσες. Όσοι αρμενίζουν στις ελληνικές θάλασσες με κότερα, εξωλέμβιους ή αλιευτικά βλέπουν (όχι συχνά) φτερά καρχαριών να σκίζουν το νερό, όχι σε πολύ μεγάλη απόσταση από την ακτή. Η πλέον πρόσφατη ήταν το 1981 στον Παγασητικό. Παλαιότερα, επιθέσεις έχουν καταγραφεί σε Κέρκυρα, Δωδεκάνησα, Κρήτη, Παγασητικό, Σαρωνικό.
Υπάρχει συγκεκριμένο σημείο στην ελληνική θάλασσα όπου παρατηρείται μεγάλος αριθμός καρχαριών;
Με επιστημονικά δεδομένα μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι στα ανοιχτά της Νότιας Κρήτης (Λεβαντίνη) και αρκετά μίλια από τις ακτές, είναι σχετικά πιο άφθονοι οι πελαγικοί καρχαρίες. Από συζητήσεις με ψαράδες, αυτοί υποστηρίζουν ότι ανάμεσα Κύθηρα και Κάβο Μαλιά καθώς και ανοιχτά του Καστελόριζου είναι πολύ συχνοί. Να υπενθυμίσουμε από τον Ηρόδοτο και τους Περσικούς πολέμους ότι ο Περσικός στόλος καταστράφηκε από κακοκαιρία ανοιχτά του όρους Άθω (όπου είναι σήμερα το Άγιο Όρος) και οι ναυαγοί κατασπαράχτηκαν από τα πολυάριθμα κήτη.
Οι καρχαρίες είναι τελικά παρεξηγημένο ψάρι; Πως πρέπει να συμπεριφερθεί ένας άνθρωπος εάν τύχει και εμφανιστεί καρχαρίας στη θάλασσα που κολυμπά ή βρίσκεται με τη βάρκα του;
Ασφαλώς και υπάρχει κάποια παρεξήγηση. Κάθε χρόνο παγκόσμια σκοτώνονται 5-10 άνθρωποι από καρχαρίες, ενώ με την αλιεία θανατώνονται πάνω από 100.000.000 καρχαρίες! Δεν είναι βέβαια κατοικίδια ζώα οι καρχαρίες και αυτές οι σκηνές που κάποιοι κολυμπούν μαζί και χαϊδεύουν καρχαρίες μπορεί να θεωρηθούν και παραπλανητικές. Θεωρητικά πάντα, θα πρέπει να αποφεύγονται οι απότομες και σπασμωδικές κινήσεις που τραβούν την προσοχή των καρχαριών. Επίσης είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στην περιοχή του ρύγχους και αν κάποιος/-α έχει τα κότσια θα μπορούσε να τον χτυπήσει εκεί για να τον αποτρέψει. Όλα αυτά είναι θεωρίες, έχουν γίνει έρευνες-πειράματα από το Αμερικάνικο ναυτικό από πολύ παλιά για να εφευρεθούν χημικές ουσίες ή στολές που θα προστάτευαν από καρχαρίες, χωρίς κάτι ιδιαίτερα αποτελεσματικό.
Γενικά, οι άνθρωποι δεν είναι το …αγαπημένο τους φαγητό! Συνήθως μας συγχέουν με κάποια φώκια και αφού επιτεθούν και συνειδητοποιήσουν το λάθος τους δεν επανέρχονται. Βέβαια τα τραύματα μπορεί να είναι ήδη πολύ σοβαρά.
Καθησυχαστικοί πάντως εμφανίζονται οι ειδικοί μετά την εμφάνιση ενός γαλάζιου καρχαρία στην Μαρίνα Γλυφάδας τον περασμένο Μάιο.Ωστόσο, σύμφωνα με την διευθύντρια του Ινστιτούτου «Αρχιπέλαγος», Αναστασία Μηλιού, πρόκειται για ένα ακίνδυνο είδος καρχαρία, ο οποίος ταξιδεύει μόνος του, δεν πηγαίνει με κοπάδια και που ζει σε βάθος μέχρι 1000 μέτρα.Η Αναστασία Μηλιού τονίζει ότι πρόκειται για μια πολύ σπάνια περίπτωση, όμως αναφέρει ότι «εάν τύχει να δούμε ένα τέτοιο είδος την ώρα που κολυμπάμε, απλώς πρέπει να μείνουμε ακίνητοι», υπογραμμίζοντας πως «δεν θα επιτεθεί σε καμία περίπτωση».«Στα νερά μας ζουν 34 είδη καρχαριών» προσθέτει.Η διευθύντρια του Ινστιτούτου «Αρχιπέλαγος» εκτιμά ότι ο καρχαρίας ακολούθησε την τροφή, κυνηγώντας κάποιο ψάρι.
