Μέσα σε λίγα χρόνια από τη δημιουργία του, το διαδίκτυο έχει μπει στη ζωή όλων μας, παρέχοντάς μας μια σειρά πληροφοριών και υπηρεσιών που αφορούν τόσο στην ενημέρωση όσο και την ψυχαγωγία μας. Το ίντερνετ αποτελεί, μεταξύ άλλων, μια μορφή επικοινωνίας, ενώ λειτουργεί αναμφισβήτητα ως πολύτιμο “εργαλείο” τόσο στην εργασία όσο και τη μόρφωσή μας.
Στην εποχή μας, μάλιστα, το διαδίκτυο δεν αποτελεί… προνόμιο μόνο των ενηλίκων, καθώς έχει «εισβάλει» και στη ζωή των παιδιών μας. Το γεγονός ότι με το πάτημα ενός μόνο κουμπιού μπορούν να περιηγηθούν σε εικόνες γεμάτες χρώματα, να παρακολουθήσουν βίντεο, να παίξουν παιχνίδια, να επικοινωνήσουν με τους φίλους τους, ικανοποιεί τη δικαιολογημένη για την ηλικία τους περιέργεια, όπως και την έμφυτη ανάγκη τους για πειραματισμό και ενθουσιασμό!
Όσο ελκυστική κι αν είναι, ωστόσο, η φύση του διαδικτύου για τους μικρούς «σέρφερ», μπορεί να μετατραπεί γρήγορα σε ένα περιβάλλον άκρως επικίνδυνο. Για τον λόγο αυτόν, το ίντερνετ δε θα πρέπει να χρησιμοποιείται χωρίς περιορισμούς από ανηλίκους, ενώ κρίνεται απαραίτητη τόσο η ενημέρωση και αφύπνιση των παιδιών για τους ψηφιακούς κινδύνους όσο και η επίβλεψη από τους μεγαλύτερους.
Από 3 ετών(!) τα παιδιά στο διαδίκτυο
Σύμφωνα με έρευνα του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου του ΙΤΕ η οποία διεξήχθη διαδικτυακά, κατά τους μήνες Νοέμβριο του 2020 έως τον Ιανουάριο του 2021, τα παιδιά ξεκινούν την ενασχόλησή τους με το διαδίκτυο από την ηλικία 3 έως 5 ετών σε ποσοστό 21%, 6-8 ετών κατά 38% και 9-11 έτη κατά 30,8%.
Μάλιστα, η πλειοψηφία των γονιών που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσε ότι τα παιδιά τους δημιουργούν προφίλ σε κοινωνικό δίκτυο στην ηλικία των 11-13 ετών. Από αυτούς, 35% των γονέων δηλώνουν ότι έχουν τον απόλυτο έλεγχο, 49% επισημαίνουν ότι έχουν εν μέρει τον έλεγχο, ενώ το 13% παραδέχεται ότι δεν έχουν κανέναν απολύτως έλεγχο της διαδικτυακής δραστηριότητας του παιδιού τους. Μάλιστα, το 11% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι δε γνωρίζει καν με ποιους συνομιλεί το παιδί τους στο διαδίκτυο.
Ας δούμε, όμως, αναλυτικά ποιους κινδύνους διατρέχει το παιδί σας όταν χρησιμοποιεί το ίντερνετ χωρίς την επίβλεψή σας
Υποκλοπή προσωπικών δεδομένων
Ένα παιδί που μπαίνει χωρίς τον δικό σας έλεγχο στο διαδίκτυο κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή να παραπλανηθεί από επιτήδειους που χρησιμοποιούν ψεύτικα προφίλ και στοιχεία, με σκοπό να υποκλέψουν ή να πλαστογραφήσουν τα στοιχεία του θύματος, όπως επίσης, να αποκτήσουν παράνομη πρόσβαση τόσο στα δεδομένα όσο και τους προσωπικούς λογαριασμούς και κωδικούς του.
Εκφοβισμός (Cyberbullying)
Ο διαδικτυακός εκφοβισμός αποτελεί έναν από τους συνηθέστερους κινδύνους στο ίντερνετ. Έχει, συνήθως, τη μορφή φωτογραφίας ή βίντεο με προσβλητικό ή χυδαίο περιεχόμενο, με σκοπό την περιθωριοποίηση και τον αποκλεισμό του θύματος. Ένα παιδί ή ένας έφηβος μπορεί να εκτεθεί σε αυτό μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, σελίδων διαμοιρασμού και προβολής βίντεο , ακόμα και μέσω ιστοσελίδων που έχουν δημιουργηθεί γι’ αυτόν τον σκοπό.
Ο διαδικτυακός εκφοβισμός αποτελεί έναν από τους συνηθέστερους κινδύνους στο ίντερνετ. Έχει, συνήθως, τη μορφή φωτογραφίας ή βίντεο με προσβλητικό ή χυδαίο περιεχόμενο, με σκοπό την περιθωριοποίηση και τον αποκλεισμό του θύματος. Ένα παιδί ή ένας έφηβος μπορεί να εκτεθεί σε αυτό μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, σελίδων διαμοιρασμού και προβολής βίντεο , ακόμα και μέσω ιστοσελίδων που έχουν δημιουργηθεί γι’ αυτόν τον σκοπό.
Παιχνίδια με βίαιο περιεχόμενο
Σύμφωνα με έρευνες, εκατομμύρια παιδιά αφιερώνουν καθημερινά αρκετό από τον ελεύθερο χρόνο τους σε ηλεκτρονικά παιχνίδια. Μάλιστα, η πιο δημοφιλής κατηγορία είναι τα παιχνίδια “δράσης” στα οποία το στοιχείο που πρωτοστατεί, είναι, συνήθως, η βία. Ωστόσο, σύμφωνα με έρευνες των Πανεπιστημίων της Καλιφόρνια και του Σαν Φρανσίσκο στις ΗΠΑ, αλλά και μελέτες του οργανισμού ISFE (Interactive Software Federation of Europe), τα υψηλά επίπεδα έκθεσης παιδιών σε βίαιες εικόνες σχετίζονται έντονα με αντικοινωνική και επιθετική συμπεριφορά στα παιδικά και εφηβικά τους χρόνια, ενώ μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και στην εγκληματικότητα κατά την ενήλικη ζωή τους
Σύμφωνα με έρευνες, εκατομμύρια παιδιά αφιερώνουν καθημερινά αρκετό από τον ελεύθερο χρόνο τους σε ηλεκτρονικά παιχνίδια. Μάλιστα, η πιο δημοφιλής κατηγορία είναι τα παιχνίδια “δράσης” στα οποία το στοιχείο που πρωτοστατεί, είναι, συνήθως, η βία. Ωστόσο, σύμφωνα με έρευνες των Πανεπιστημίων της Καλιφόρνια και του Σαν Φρανσίσκο στις ΗΠΑ, αλλά και μελέτες του οργανισμού ISFE (Interactive Software Federation of Europe), τα υψηλά επίπεδα έκθεσης παιδιών σε βίαιες εικόνες σχετίζονται έντονα με αντικοινωνική και επιθετική συμπεριφορά στα παιδικά και εφηβικά τους χρόνια, ενώ μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και στην εγκληματικότητα κατά την ενήλικη ζωή τους
Αποπλάνηση
Εκμεταλλευόμενοι το στοιχείο της ανωνυμίας στο διαδίκτυο, άγνωστοι συχνά προσεγγίζουν ανήλικα παιδιά, δίνοντας ψεύτικα στοιχεία για την ταυτότητα, την ηλικία τους, ακόμα και το φύλο τους. Ξεκινώντας συζητήσεις με τα υποψήφια θύματά τους, επιδιώκουν να αναπτύξουν “φιλική” σχέση μαζί τους, έτσι ώστε να αποσπάσουν προσωπικές πληροφορίες γι’ αυτά. Σε χώρες του εξωτερικού, μάλιστα, δεκάδες είναι οι περιπτώσεις παιδιών που εξαφανίσθηκαν, παρασυρόμενα από κακόβουλους αγνώστους, τους οποίους “συνάντησαν” στο διαδίκτυο.
Παιδική πορνογραφία
Η εξάπλωση των κυκλωμάτων παιδοφιλίας στο διαδίκτυο αυξάνεται ολοένα και περισσότερο, αποκτώντας ανησυχητικές διαστάσεις. Πρόκειται για ομάδες ατόμων, τα οποία “συνεργάζονται” με σκοπό τη συλλογή και τη διανομή πορνογραφικού υλικού για τη δική τους ικανοποίηση. Ένα παιδί μπορεί να εκτεθεί σε αυτόν τον κίνδυνο είτε μέσω ιστοσελίδων τις οποίες χειρίζονται κυκλώματα παιδοφιλίας είτε μέσω ηλεκτρονικών μηνυμάτων που περιέχουν φωτογραφίες με σχετικό περιεχόμενο.
Σύμφωνα με τη Σύμβαση για τα Διαδικτυακά Εγκλήματα του Συμβουλίου της Ευρώπης, η παιδική πορνογραφία έχει τις εξής μορφές:
- Ένας ανήλικος συμμετέχει σε σεξουαλική δραστηριότητα.
- Ένας ενήλικος συμμετέχει σε σεξουαλική δραστηριότητα προσποιούμενος ότι είναι ανήλικος.
- Ρεαλιστικές φωτογραφίες απεικονίζουν έναν ανήλικο να συμμετέχει σε σεξουαλικές δραστηριότητες.
Αξίζει να σημειωθεί σε αυτό το σημείο ότι η παιδική πορνογραφία αποτελεί έγκλημα και υπόκειται σε ποινικές κυρώσεις.
Αποξένωση
Η αλόγιστη χρήση του διαδικτύου αλλοιώνει την ποιότητα επικοινωνίας του παιδιού με τους ανθρώπους του περιβάλλοντός του, δημιουργεί συναισθηματική απόσταση και καταλήγει στην αποξένωσή του από τον αληθινό κόσμο. Το παιδί “εγκλωβίζεται” στη διαδικτυακή ζωή του, την ώρα που θα μπορούσε συμμετέχει σε άλλες δραστηριότητες με τους φίλους του
Η αλόγιστη χρήση του διαδικτύου αλλοιώνει την ποιότητα επικοινωνίας του παιδιού με τους ανθρώπους του περιβάλλοντός του, δημιουργεί συναισθηματική απόσταση και καταλήγει στην αποξένωσή του από τον αληθινό κόσμο. Το παιδί “εγκλωβίζεται” στη διαδικτυακή ζωή του, την ώρα που θα μπορούσε συμμετέχει σε άλλες δραστηριότητες με τους φίλους του
Εθισμός
Η πολύωρη ενασχόληση των παιδιών με διαδικτυακές δραστηριότητες μπορούν μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα να προκαλέσουν εθισμό. Αν παρατηρήσετε ότι το παιδί σας
- χρησιμοποιεί το διαδίκτυο παραπάνω από την ώρα που έχετε ορίσει
- αν το ίντερνετ μονοπωλεί τη θεματολογία των συζητήσεών και των ενδιαφερόντων του
- αν αρνείται να συμμετέχει σε εξωτερικές δραστηριότητες που παλαιότερα αγαπούσε
- αν διαπιστώσετε υπερβολικό άγχος, θυμό ή θλίψη σε σχέση με το παρελθόν,
τότε θα πρέπει να εξετάσετε σοβαρά το ενδεχόμενο το παιδί σας να έχει εθιστεί στη χρήση του διαδικτύου, ώστε να αντιμετωπίσετε εγκαίρως την κατάσταση. Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορείτε να αναζητήσετε βοήθεια στη γραμμή βοηθείας του Saferinternet.gr
Πέντε απαράβατοι κανόνες που θέτω στο παιδί μου πριν του επιτρέψω να χρησιμοποιήσει το διαδίκτυο
- Δε δίνουμε ποτέ προσωπικά μας στοιχεία στο ίντερνετ. Αν χρειαστεί να πληκτρολογήσουμε κάποιο ψευδώνυμο, επιλέγουμε κάτι που δεν προδίδει το ονοματεπώνυμό μας, την ημερομηνία γέννησής μας, τον τόπο διαμονής μας, το τηλέφωνό μας κλπ.
- Δε συνομιλούμε με αγνώστους στο διαδίκτυο και προπαντός, δε συναινούμε να συναντήσουμε κάποιον “διαδικτυακό” μας φίλο από κοντά. Δεν ξέρουμε ποτέ ποιος βρίσκεται πίσω από το πληκτρολόγιο και μια ψεύτικη -πιθανότατα – φωτογραφία!
- Δεν κάνουμε ποτέ κλικ σε συνδέσμους που βρίσκονται μέσα σε μηνύματα από άγνωστο αποστολέα. Ακόμα καλύτερα, δεν ανοίγουμε καν μηνύματα άγνωστης προέλευσης.
- Δε δημοσιεύουμε φωτογραφίες μας στο διαδίκτυο ούτε τις στέλνουμε στους φίλους μας μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή μέσω των social media.
- Αν κάποιος άγνωστος μας στείλει φωτογραφίες, ενημερώνουμε αμέσως κάποιον ενήλικα.
Όσο χρόνο κι αν έχετε ξοδέψει, ωστόσο, για τη σωστή ενημέρωση και καθοδήγηση των παιδιών σχετικά με τους κινδύνους του διαδικτύου είναι προτιμότερο ως γονείς να επιβλέπετε οι ίδιοι τη διαδικτυακή δραστηριότητά τους.
Για τον σκοπό αυτόν, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε υπηρεσίες και λογισμικά τα οποία επιτρέπουν γονικό έλεγχο στο περιεχόμενο που μπορούν να συναντήσουν τα παιδιά στο ίντερνετ, αποκλείοντας οποιαδήποτε ιστοσελίδα ή ηλεκτρονική διεύθυνση με ακατάλληλο περιεχόμενο.
Επιπλέον, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ειδικά προγράμματα παρακολούθησης, τα οποία εκτός από τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί το παιδί μία συσκευή, σας αποκαλύπτει ποιες ιστοσελίδες επισκέπτεται ή να εγκαταστήσετε ένα «filtering software» στις συσκευές σας, ώστε να μπορείτε ελέγχετε ανά πάσα στιγμή τις «διαδικτυακές κινήσεις» του παιδιού σας.
Οι κίνδυνοι στο διαδίκτυο είναι πολλοί και απρόβλεπτοι, οπότε αξίζει τον κόπο να χρησιμοποιήσετε όλες τις δυνατότητες που σας παρέχονται, ώστε να προστατέψετε το παιδί σας!
Photos: Pixabay
Φωτογραφικό υλικό
