Γράφει ο μουσικοσυνθέτης Γιώργος Ανδρέου.
Μιλούσα για τον Νίκο Παπάζογλου στο προηγούμενο μου σημείωμα. Πώς με “πήγε” στο “ΣΕΙΡΙΟ” του Μάνου Χατζιδάκι, σε μια παράσταση όπου συμμετείχαν ο Σαββόπουλος, ο Ξυδάκης, ο Πορτοκάλογλου (με τους ΦΑΤΜΕ ακόμα), οι ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ (Νίκος Γράψας, Γιάννης Ζευγόλης, Μιχάλης Κλαπάκης, Πέτρος Ταμπούρης, Χρήστος Τσιαμούλης – όλοι εξαίρετοι μουσικοί με εκκίνηση την Παράδοση), ο Παπάζης και φυσικά όλη η “δωματίου” εκδοχή της Ορχήστρας (που μετά έγινε “Των Χρωμάτων”) του Μάνου Χατζιδάκι, με ερμηνείες από την Έλλη Πασπαλά, τον Βασίλη Λέκκα και τον Ηλία Λιούγκο. Θα γράψω σε άλλο σημείωμα για τον “ΣΕΙΡΙΟ”, τον χώρο πολιτισμού που έστησε και λειτούργησε μοναδικά με την ιδιοφυή του εποπτεία ο Χατζιδάκις. Εδώ παραθέτω ένα κείμενο μου για ένα αφιέρωμα στην προσωπικότητα του που δημοσίευσε η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ το 2010. Επειδή όσα έγραψα με εκφράζουν μέχρι την τελευταία τελεία. Ευλογία να θυμόμαστε – σημαντικούς ανθρώπους, τα έργα τους και μαρτυρίες γα τον βίο και την πολιτεία τους. Λειτουργική του Πολιτισμού: Χωρίς αυτήν η ζωή μας τί αξία έχει;
Ο Μάνος Χατζιδάκις, γνήσιος Έλλην, κοιτά προς την Ανατολή:
Μπρος στ’ ανοιχτά, πάντ’ άγρυπνα μάτια της ψυχής του, περιχωρητική η μονωδιακή Μελωδία ανατέλλει – ο αρχαίος μαίανδρος, το βυζαντινό μέλισμα, το ρετσιτατίβο των Παραλογών του δημοτικού τραγουδιού, η οπερετική προσωποποίηση των σμυρνέϊκων, το μπλουζ των ρεμπέτικων, ο Τσιτσάνης.
.
Κοιτά προς τη Δύση:
Ιδού, διεγερτική η πολυφωνική Αρμονία υψώνεται – ο (Γιόχαν Σεμπάστιαν) Μπαχ, ο Βιβάλντι, ο Μότσαρτ, ο Ντεμπισύ, ο Φωρέ, ο Γκρίγκ, ο Τσαϊκόφσκι, ο Σατί, ο Μάλερ, ο Μπάρντοκ, ο Προκόφιεφ, ο Σοστακόβιτς, ο Σκαλκώτας, ο Μπάρμπερ, εξίσου ο Βάϊλ, ο Ρότα, ο Κωνσταντινίδης, ο Νορθ, ο Χέρμαν, ο Πιατσόλα, ο (Ράντυ) Νιούμαν.
.
.
Γονιμοποιώντας την συνδυαστική δυναμική Μελωδίας κι Αρμονίας συνθέτει τα αριστουργηματικά του τραγούδια, μελοποιώντας λόγο ποιητικό της γλώσσας που του δόθηκε ελληνική. Τα σχοινοτενή, «μεγάλα» έργα τον απωθούν, εξίσου δυσπιστεί στο προφανές των θυμικών εξάρσεων και του «νοήματος» που εκβιάζουν προσεγγίσεις (φαινομενικά μόνο) συγγενείς της τέχνης που εξασκεί – αναζητεί τη σπαρακτική ακρίβεια, διονυσιακή όσο απολλώνια, που νοηματοδοτεί την βαθύτερη φύση του καλλιτεχνικού έργου, τον πυρήνα του. Μινιμαλιστής ακριβής κι ακριβός, επίμονος κι ανένδοτος, λαϊκός κι αριστοκράτης, κινείται (κατά το σχόλιο του Μπέργκμαν για τον Ταρκόφσι) με άνεση σε δωμάτια, στων οποίων τις εξώθυρες άλλοι (αμέτρητοι) έσπασαν το κεφάλι τους ολόκληρη ζωή. Ίσως επειδή αισθάνεται ποιητής: Αυτός ο μέγας μουσικός αναφέρεται στην τέχνη του σχεδόν αποκλειστικά με ποιητικούς όρους – με τρόπο εξαίσιο «εξηγεί» (ιδίως στα πολύτιμα σημειώματα των δίσκων του) πώς ο ερωτισμός της ποιητικής του συνομιλεί με την ποιητική του ερωτισμού του – έχει άλλωστε επιλέξει έναν (μείζονα) ποιητή δια βίου μέντορά του. Δεν είναι όμως μόνο του Γκάτσου ο βηματισμός (το «πάτημα») που φωτίζει τις σπαρακτικές όσο παρηγορητικές του νότες – στο έργο του Σολωμικά κομμάτια κι αποσπάσματα (ιδιοφυείς μοτιβικές αμφιβολίες) συνυπάρχουν με Καβαφικής καταγωγής (κι επισημότητας) τολμηρές ηχητικές προβολές της σωματικής μνήμης, στην τελετική λειτουργική των στεναγμών, των Εμπειρίκιων στόνων, που η παρηγορία του Τραγουδιού (έχει προοριστεί να) κατευνάζει. Η Στέρνα του Σεφέρη κι η Οξώπετρα του Ελύτη συστοιχίζονται πίσω από δημοτικά δίστιχα, διαμάντια του Μαλαρμέ, του Ρεμπώ, του Λόρκα… Ο Μάνος Χατζιδάκις, “τρελό παιδί”, “έχει στο χέρι φιλί της Παναγιάς κι ένα μαχαίρι. Κι η μάνα του δεν τραγουδά”.
——————————-
Η προσωπική στήλη του μουσικοσυνθέτη Γιώργου Ανδρέου «ΑΔΕΙΑ ΠΛΑΤΕΙΑ» στις σελίδες του Kulturosupa.gr κάθε 9 και 29 του μηνός.
Φωτογραφικό υλικό
