«Η 9η Συμφωνία σε Ρε ελάσσονα, Op. 125, γνωστή και ως Χορωδιακή, είναι μία συμφωνία, αποτελούμενη από τέσσερα μέρη, του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, γραμμένη το 1824. Είναι η τελευταία ολοκληρωμένη συμφωνία του συνθέτη. Η εν λόγω συμφωνία είναι ένα από τα γνωστότερα μουσικά κομμάτια, που γράφτηκαν ποτέ. Μερικοί κριτικοί, θεωρούν αυτό το έργο, ως το σπουδαιότερο του Μπετόβεν, ενώ πολλοί πιστεύουν ότι είναι ό,τι σπουδαιότερο έχει γραφτεί στη δυτική μουσική.»
Αυτές είναι οι πρώτες σειρές που μπορεί να διαβάσει κανείς αναζητώντας μερικά παραπάνω στοιχεία για την 9η συμφωνία του Μπετόβεν στην wikipedia. Αφορμή για να ξανακούσω σύσσωμη την παραπάνω συμφωνία ήταν η επετειακή συναυλία του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών (ΜΜΑ) για τα 30 χρόνια από τη δημιουργία του, την Κυριακή 21 Μαρτίου 2021 με την ερμηνεία των βραβευμένων «Μουσικοί της Καμεράτας–Ορχήστρας των Φίλων της Μουσικής» υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Πέτρου σε όργανα εποχής.
Το έργο αρχίζει με το πρώτο μέρος: Allegroma non troppo, un poco maestoso. Μια δυναμική αρχή της ορχήστρας με το γνώριμο αυστηρό και κοφτό ύφος των βιολιών. Διακρίνεται το σκέρτσο της μουσικότητας, το γλυκό παιχνίδιασμα των πνευστών (φλάουτο και όμποε) ενώ είναι συχνές οι ερωταπαντήσεις μεταξύ των. Ίσως μπορούμε να διακρίνουμε ψήγματα του φινάλε σε μια αποδομημένη μορφή (αν μπορέσουμε να το θέσουμε έτσι) ενώ το μυστήριο ενυπάρχει καθ’ όλη τη διάρκεια του μέρους. Μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε σαν την πορεία από ένα ρυάκι που μερικές φορές βρίσκει το χώρο να γίνει απότομο και άγριο ενώ είναι οι επίπεδες στιγμές του που σε επαναφέρουν σε μια σφαίρα γαλήνης.
Το δεύτερο μέρος: Scherzo: Moltovivace – Presto είναι βασανιστικά υπέροχο. Μετά από την πλούσια εισαγωγή του πρώτου έρχεται πλέον ο πρώτος εξαγνισμός της συμφωνίας. Η πρώτη πάλη των δοξαριών και οι ιαχές των κόρνων. Ακολουθώντας κατά κάποιο τρόπο τη λογική εξέλιξη του πρώτου το δεύτερο μέρος εκρήγνυται, με μία αντίστιξη και ένα πολύ φυσικό “delay” (καθυστέρηση) μας δίνεται η έννοια της μάχης, το δραματικό, το συγκλονιστικό και επικό πρόσταγμα των εγχόρδων. Και όμως όλο αυτό δεν σταματά σε πέντε λεπτά, ο Μπετόβεν συνεχίζει να αναπτύσσει το έργο με αλλεπάλληλα «φόρτε» και «πιάνο».
Στο τρίτο μέρος (Adagiomolto e cantabile – Andante moderato) ο συνθέτης χαλαρώνει την ροή του έργου το οποίο παίρνει μια πιο ανάλαφρη μορφή. Εδώ να τονίσουμε ότι συνήθως στο τρίτο μέρος είναι το πιο δυναμικό μιας συμφωνίας, άρα λοιπόν ο Μπετόβεν ουσιαστικά ανέστρεψε τα μέρη 2 και 3 κατ’ επιλογήν. Το κλαρινέτο και το όμποε κυριαρχούν, τα βιολιά συνοδεύουν παίρνοντας σε πολλές στιγμές τον πρώτο λόγο ενώ τα πνευστά τονίζουν με το χάλκινο τους ζουμί της γωνίες της σύνθεσης. Και είναι αυτή η σιωπή πριν την καταιγίδα, είναι αυτή η στάση πριν το μαγικό φινάλε.
Μέρος τέταρτο. Recitative. Δυναμική εισαγωγή. Η ορχήστρα είναι σε υπερδιέγερση. Τα τσέλα τρίζουν. Προετοιμάζουν κατά κάποιο τρόπο. Παίζουν παραλλαγμένο μέρος του κυρίου θέματος. Και νοιώθεις πως κάτι είναι πολύ κοντά στο να συμβεί. Πετιούνται μέρη από το δεύτερο μέρος, μια ανάμνηση. Μέρη από το τρίτο, μια επανάληψη. Και ξάφνου έρχεται βαθύπνοα η μελωδιά του odetojoy. Γίνεται μια πρώτη ανάπτυξη. Τα όργανα επαναλαμβάνουν, η μελωδία θέλει να παιχτεί από όλα τα μέρη της ορχήστρας, πρώτα τα τσέλα μετά τα βιολιά, τα πνευστά, όλοι να το παίξουμε δεν γίνεται κάποιος να μείνει απέξω. Έπειτα η εισαγωγή στο λιμπρέτο και έρχεται η χορωδία. Αποκτά νόημα γιατί η ενάτη λέγεται χορωδιακή. Παρακάτω δε μπορώ να περιγράψω. Νομίζω θα μείνω στην αρχική διατύπωση. Είναι ίσως ότι σπουδαιότερο έχει γραφτεί στη δυτική μουσική.
Το θέμα του ode to joy πρέπει να το άκουσα και έπαιξα πρώτη φορά στα δέκα μου χρόνια όταν σαν μέλος της Φιλαρμονικής Περαχώρας συνδέθηκα με το μεγάλο μαέστρο. Όταν στο κλαρινέτο έπαιζα αυτές τις νότες, με τη σειρά που είναι γραμμένες θυμάμαι τον ενθουσιασμό μου. Όταν η μουσική έβγαινε από την ορχήστρα η μανία της ήταν μεγάλη.
.
Ο ενθουσιασμός παραμένει 200 χρόνια μετά από τότε που γράφτηκε και 30 από τότε που το πρωτάκουσα.
.
Ίσως η 9η συμφωνία του Μπετόβεν είναι το μεγαλύτερο δώρο της ψυχής που μπορείς να κάνεις.
.
Μην το αναβάλεις άλλο.
Ακολουθούν δύο σύνδεσμοι με ένα όμορφο performance στους δρόμους της Νυρεμβέργης το 2014 εδώ και η επετειακή εκτέλεση στο ΜΜΑ το 2021 εδώ που με έκανε να συγκινηθώ βαθύτατα για ακόμα μια φορά, να σκύψω με σεβασμό στο μεγάλο μαέστρο και να υποκλιθώ στη θεά Μουσική. Μαέστρο η ανθρωπότητα σου χρωστάει, σε ευχαριστώ πολύ.
.
—-
«Τα λόγια του Τσίν» – Κάθε πρώτη και δεκαπέντε του μηνός στις σελίδες του Kulturosupa.gr
—-
Κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία.
.
Φωτογραφικό υλικό
