Γράφει για την Κουλτουρόσουπα.
.
Ξέρω ότι ακούγεται «κάπως» η προτροπή, καθώς τα έθιμα γενικώς αποτελούν κομμάτι της παράδοσης και περνούν από γενιά σε γενιά χωρίς κριτική διαδικασία, απλά για να διατηρούν την ενότητα ενός λαού με τις ρίζες του, λειτουργώντας ως συνδετικός κρίκος μεταξύ των διαδοχικών γενεών. Κάποια από αυτά μεταφέρονται στο διάβα των χρόνων αυτούσια, όπως όταν γεννήθηκαν, χωρίς σύγχρονες παρεμβάσεις και με αναλλοίωτο τον πρωτογενή συμβολισμό τους… κάποια άλλα υπέστησαν ελαφρά έως βαριά «μετάλλαξη» επί το εμπορικότερον, ως ελκυστική τουριστική ατραξιόν της κατηγορίας φολκόρ… και τέλος κάποια φαιδρά «εφευρέθηκαν» πρόσφατα βάσει του προηγούμενου (τουριστικού) σκεπτικού, που ωστόσο πλασάρονται ως παραδοσιακά «από παλαιοτάτων χρόνων» για την δήθεν αυθεντικότητα του πράγματος…
Ως λαός με μακραίωνη ιστορία καιταραχώδη πορεία, με έντονο ταπεραμέντο και πληθώρα αντιθέσεων, με ποικίλες δοξασίες και εφευρετική φαντασία, με χιούμορ, φιλοσοφική διάθεση, ευστροφία κλπ. είναι φυσικό να διαθέτουμε πλουσιότατη παράδοση σε όλους τους τομείς και βέβαια άπειρα έθιμα συνδεδεμένα με κάθε κομμάτι της κοινωνικής ζωής, της καθημερινότητας, της αγροτικής παραγωγής, της τέχνης, της ιστορίας,του πολιτισμού, της θρησκείας και πάει λέγοντας… Διότι επιπλέον ως λαός βαθιά θρησκευόμενος ανέκαθεν – ενίοτε δε και θρησκόληπτος- δεμένος άρρηκτα με το εκκλησιαστικό καθεστώς, είναι επίσης αναμενόμενο η θρησκευτική μας παράδοση να βρίθει αντίστοιχων εθίμων, είτε παλιών κι αυθεντικών, είτε νεώτερων αμφιλεγόμενων για πάσης μορφής κατανάλωση…
Μεταξύ των τελευταίων συναντάμε σε πολλές περιοχές στη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας και το γνωστό «κάψιμο του Ιούδα», που δεν γνωρίζω πόσο παλιό ή νεώτερο είναι, ξέρω όμως ότι διαφημίζεται μεταξύ άλλων ως έξτρα «πασχαλινό event» για επίδοξους επισκέπτες… Όπου συνήθως το Μεγάλο Σάββατο, παράλληλα με την Ανάσταση, στήνεται στον περίβολο της εκκλησίας ή σε άλλο περίοπτο μέρος ένας σωρός ξύλων, στο κέντρο του οποίου μπήγεται ένας πάσσαλος με κρεμασμένο πάνω του ένα τρομακτικό σκιάχτρο ως ομοίωμα του Ιούδα και στη συνέχεια οι «διοργανωτές» του χάπενινγκ ανάβουν την πυρά για να κάψουν τον προδότη Ιούδα- σκιάχτρο, ενόσω τα κινητά βέβαια παίρνουν άλλη φωτιά για την απαθανάτιση του θεάματος, καθώς όταν ο άρτος είναι λειψός, ας χορτάσουμε τουλάχιστον με θέαμα, έστω και επιεικώς ανόητο…
Τώρα θα ρωτήσεις γιατί ανόητο; Και θα απαντήσω όχι μόνο ανόητο, αλλά και άκυρο και γελοίο και άχρηστο και επιζήμιο… Διότι καταρχάς αποπνέει βαρβαρότητα αντίστοιχη των μεσαιωνικών πυρών ως τιμωρία για μάγισσες, αιρετικούς, αντιφρονούντες, «διαφορετικούς» κάθε μορφής κλπ. Είναι ακραία παράδοξο από τη μία να γιορτάζεις υποτίθεται με κατάνυξη, ευλάβεια, ελπίδα το χαρμόσυνο γεγονός της Ανάστασης και να ανταλλάσσεις ευχές αγάπης και την ίδια στιγμή να εκδηλώνεις άγρια εκδικητικά ένστικτα πυρπολώντας ένα ομοίωμα ανθρώπου, έστω κι αν πρόκειται για τον μέγιστο προδότη… Πώς είναι δυνατόν να συνυπάρχουν ιδεολογικά το θαύμα της Ανάστασης και η αναπαράσταση ενός φόνου από αυθαίρετους τιμωρούς και μάλιστα με τις ευλογίες της εκκλησίας;;; Η οποία προφανώς δεν βλέπει κανένα οξύμωρο στις δύο παράλληλες τελετές και ψάλλει με αγαλλίαση το «Χριστός Ανέστη» με φόντο τις φλόγες που καταπίνουν τον Ιούδα…
Ωστόσο πέραν της βαρβαρότητας του εθίμου που πλασάρεται ως δήθεν συμβολική «τιμωρία της προδοσίας» και απολαμβάνουν ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά, ειλικρινά ΔΕΝ καταλαβαίνω σε θεωρητικό επίπεδο, τί νόημα έχει να τιμωρείς κάποιον που πρωτίστως τιμώρησε ο ίδιος τον εαυτό του! Ποιος ο λόγοςνα εκδικηθείς αυτόν που άμεσα συναισθάνθηκε το μέγεθος του κρίματός του, μετάνιωσε οικτρά, πέταξε τα αργύρια και συντετριμμένος κρεμάστηκε από δένδρο! Εφόσον μεταμελήθηκε και καταδίκασε ο ίδιος τον εαυτό του στη μέγιστη ποινή δίνοντας τέλος στη ζωή του με μαρτυρικό τρόπο, τί ακριβώς παριστάνουν οι κατοπινοί γραφικοί «τιμωροί» του;;; Τους σκληροπυρηνικούς χριστιανούς με τον υπερβάλλοντα ζήλο που η φανατική τους πίστη δεν επιτρέπει να συγχωρήσουν αυτόν που το προδομένο θύμα του συγχώρεσε;;; Γιατί διαιωνίζουν με μένος μια άνευ περιεχομένου, άχρηστη και θλιβερή σημειολογία;;; Επιπλέον δεν αντιλαμβάνονται ότι στην πραγματικότητα «τιμωρούν» έναν προκαθορισμένο άνωθεν ρόλο βάσει θεϊκού σχεδίου και ότι τυχαία στη «διανομή» ο μισητός ρόλος του κακού έλαχε στον άτυχο Ιούδα;; Ότι δεν ήταν προσωπική επιλογή με ελεύθερη βούληση και στην ουσία θυσίασε την υπόληψή του στιγματισμένος εσαεί ως σύμβολο προδοσίας;
Κι από την άλλη η εκκλησία πώς ανέχεται επίσημα δίπλα στη λειτουργία της λαμπρής Ανάστασης αυτή τη συμβολική αγριότητα;; Μήπως ως παραστατική «υπενθύμιση» της κόλασης με τις φωτιές και τα καζάνια για τους μη υπάκουους οπαδούς της, ακριβώς τη στιγμή που μιλά για ανάσταση εκ νεκρών;;; Έχουμε εμπεδώσει βέβαια ότι ο λόγος της είναι κατεξοχήν τιμωρητικός και φοβιστικός για όσους αποκλίνουν από τις επιταγές της, ωστόσο το να «νομιμοποιεί» διαχρονικά την βάρβαρη εκδίκηση στο πρόσωπο του Ιούδα από τον «όχλο των πιστών» ενώ μεταμελήθηκε και αυτοτιμωρήθηκε, είναι τουλάχιστον τραγικό! Το αυτονόητο σε παρόμοια περίπτωση αμαρτωλού σύμφωνα με τη χριστιανική διδασκαλία, είναι η συγχώρεση, η μεγαλοψυχία, ο σεβασμός στη συντριβή του, όπως με πλείστα παραδείγματα έκανε σαφές ο Ιησούς, «εξαγνίζοντας» ακόμα και τους αμετανόητους εχθρούς του… Ωστόσο αντ’ αυτού, η εκκλησία ως «είθισται» κατά την πάγια τακτική της, επιλέγει τον δρόμο της μισαλλοδοξίας με καταδίκες, διχασμούς, αφορισμούς και τις προσφιλείς της τιμωρίες, ρεαλιστικές ή συμβολικές κακή ώρα…
Ενθαρρύνοντας τον όχλο γενικώς- αντίστοιχο με αυτόν που σταύρωσε τον Χριστό και που στο όνομα της πίστης έκανε ιστορικά τα μεγαλύτερα εγκλήματα – να επιδίδεται σε… πυρπολήσεις αμαρτωλών σαν τον Ιούδα, γιατί «η προδοσία δεν συγχωρείται»και η θέση για τον προδότη είναι το πυρ το εξώτερον! Διότι η άμεμπτη ηθική των αδέκαστων κριτών- «πυρπολητών» μπορεί να ανεχθεί οποιοδήποτε βαρύ αμάρτημα, αλλά ούτε γι αστείο την προδοσία (θεός φυλάξοι!) που οφείλει να τιμωρεί παραδειγματικά όποτε τη συναντά και να απονέμει δικαιοσύνη! Όσο για το γνωστό ρητό «την προδοσία πολλοί αγάπησαν, τον προδότη ουδείς», προσπεράστε το πρώτο μέρος και εστιάστε στο δεύτερο σημαντικό: ο προδότης μπορεί να μας βολεύει τα μέγιστα αλλά είναι καταδικασμένος!
Όλα αυτά βέβαια ως καθαρά ιδεολογική προσέγγιση ενός ανόητου, θλιβερού και βάρβαρου εθίμου που για όλους τους παραπάνω λόγους οφείλει να εκλείψει… Ωστόσο δεν είμαι τόσο αφελής να πιστεύω ότι στο μυαλό όσων το οργανώνουν εδώ και χρόνια μπαίνουν παρόμοιοι βαθυστόχαστοι προβληματισμοί και διλήμματα… είναι δεδομένο ότι για τους νέους που ασχολούνται το βασικό κίνητρο είναι ο χαβαλές και για τους παλιότερους το κλασικό «έτσι το βρήκαμε, έτσι το συνεχίζουμε κι εσύ πίστευε και μη ερεύνα»… Ε, από κοντά έρχεται ως συνήθως και η εμπορευματοποίηση στο «πασχαλινό πακέτο» των χάπενινγκς για προσέλκυση (πυρομανών) τουριστώνως σετάκι με τα θεαματικά βεγγαλικά… διότι θαύμα τη σήμερον ημέρα χωρίς θέαμα είναι σαν μαγειρίτσα χωρίς αυγολέμονο!
Παρά ταύτα… ΚΑΛΗ ΑΥΘΕΝΤΙΚΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ!
Φωτογραφικό υλικό
